Kiedy należy płacić VAT od dotacji?

Polscy przedsiębiorcy chętnie korzystają z dofinansowania prowadzonych projektów w ramach dostępnych programów zarówno ze środków krajowych jak i unijnych. Okazuje się, że korzyści z bezzwrotnej pomocy mogą zostać ograniczone przez konieczność zapłaty podatku VAT od otrzymanych środków. Analizę skutków w zakresie VAT należy więc przeprowadzić na etapie planowania przedsięwzięcia i ubiegania się o dotację.

Przepisy ustawy o VAT (art. 29a) przewidują, że dotacja podlega opodatkowaniu VAT (tj. powinna być uwzględniana w podstawie opodatkowania) w przypadku, gdy taka dotacja ma bezpośredni wpływ na cenę dostarczanych towarów lub świadczonych usług. Wówczas VAT należy rozliczyć na zasadach właściwych dla towarów lub usług, które są dofinansowane z dotacji. Jeśli natomiast dotacja nie ma bezpośredniego wpływu na cenę towarów lub usług, lecz jest np. przeznaczona na pokrycie kosztów przedsięwzięcia, wówczas takie dofinansowanie pozostanie bez wpływu na rozliczenia VAT.

Niejednokrotnie w praktyce występują problemy z określeniem, czy w istocie dotacja ma wpływ na cenę i w związku z tym powinna podlegać opodatkowaniu jako element podstawy opodatkowania. Oczywistym przykładem opodatkowanych dotacji są refundacje części ceny leków z NFZ, czy dopłaty do ulgowych biletów dla przedsiębiorstw wykonujących usługi transportu pasażerskiego. W takiej sytuacji przedsiębiorca w formie dotacji otrzymuje po prostu część ceny od odpowiedniego organu/instytucji zamiast od klienta. Co istotne, obowiązek podatkowy powstanie wówczas w dwóch częściach – w odniesieniu do ceny płaconej przez klienta z chwilą dokonania sprzedaży (dostawy towarów/świadczenia usług), zaś w odniesieniu do otrzymanych dotacji z chwilą jej wpływu na rachunek bankowy.

W wielu sytuacjach kwestia opodatkowania dotacji nie jest jednoznaczna, m.in. w odniesieniu do dofinansowania szkoleń, czy też różnego rodzaju inwestycji gminnych. Przykładem są bardzo popularne w ostatnim czasie inwestycje w odnawialne źródła energii realizowane przez gminę z częściowym dofinansowaniem z programów unijnych, podczas gdy mieszkańcy płacą niewielką kwotę za solary umieszczone na ich budynkach (1-2 tys.). Nawet w okresie od marca 2017 r., gdy jeden organ wydaje wszystkie interpretacje indywidualne (Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej), w kwestii opodatkowania dofinansowania na odnawialne źródła energii prezentowane są rozbieżne stanowiska. Niekorzystne dla gmin stanowisko prezentują np. interpretacje z 2.11.2017r. sygn. 0114-KDIP4.4012.412.2017.1.AKO, z 10.11.2017 r., sygn. 0114_KDIP1-2.4012.412.2017.2.SM). Z kolei przykładowe korzystne interpretacje stanowiące o braku opodatkowania dotacji: z 15.09.2017 r., sygn. 0113-KDIPT1-3.4012.341.2017.2.JM, z 23.08.2017 r., sygn. 0113-KDIPT1-2.4012.231.2017.3.MC, z 4.08.2017 r., sygn. 0113-KDIPT1-3.4012.193.2017.2.MK.

Skutkuje to nierównym traktowaniem tych gmin, które uzyskały odmienne interpretacje z punktu widzenia kosztów realizowanych inwestycji. Takie sytuacje powinny zostać wyeliminowane, np. poprzez wydanie przez resort finansów interpretacji ogólnej bądź objaśnień podatkowych uregulowanych w Ordynacji podatkowej. Wprawdzie jednostki samorządowe zostały pozbawione możliwości wystąpienia z wnioskiem o interpretację ogólną (art. 14a par. 1b), jednak w takim przypadku minister właściwy do spraw finansów ma możliwość wydania interpretacji ogólnej z urzędu. Obydwa te narzędzia leżą jedynie w gestii Ministra, więc tylko od niego zależy uporządkowanie tej kwestii.