Kiedy dokumentować transakcję pożyczki?

Kiedy następuje dokonanie transakcji pożyczki? Kiedy powinna zostać udokumentowana? Od kilku lat zarówno wykładnia organów podatkowych jak i praktyka była jednoznaczna. Przyjmowano, że wartością pożyczki jest zarówno kapitał jak i odsetki. Oceniając czy dana transakcja pożyczki przekracza ustawowy próg 30 000 euro i podlega dokumentowaniu władze skarbowe oraz podatnicy brali pod uwagę zarówno wartość udzielonej pożyczki jak i naliczone i/lub zapłacone odsetki w danym roku. Takie podejście potwierdzone zostało w interpretacjach indywidualnych m.in. IPPB6/4510-353/15-2/TO (wydana 22 grudnia 2015 r przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie) oraz ILPB4/4510-1-16/16-4/ŁM (wydana 4 marca 2016 przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu). Nowe brzmienie ustawy o CIT dało podstawy do ponownej analizy kwestii dokumentacji pożyczek. 3 listopada wydano dwie indywidualne interpretacje w tym zakresie (sygn.: 0111-KDIB1-3.4010.385.2017.1.IZ oraz 0111-KDIB1-3.4010.337.2017.1.APO). Przedmiotem tych interpretacji były następujące zagadnienia:

zdaniem podatnika w przypadku pożyczki, która została zawarta przed 1 stycznia 2017 r., należy uznać, że jest ona „dokonywana” w kolejnych latach podatkowych (począwszy od 2017 r.), aż do momentu upływu terminu udzielenia pożyczki i w efekcie Spółka nie będzie zobowiązana do sporządzenia dokumentacji cen transferowych dla tej transakcji w kolejnych latach (począwszy od 2017 r.),
w drugim pytaniu dopytał o sytuację przedłużenia terminu spłaty pożyczek.

Wnioskodawca powołał się na definicję słownika języka polskiego PWN czasownika „dokonywać” (co oznacza dojść do skutku), a także na definicję „pożyczki” pojawiającą się w Kodeksie cywilnym. W ocenie wnioskodawcy, transakcja „dochodzi do skutku” – jest dokonywana – w momencie zobowiązania się pożyczkodawcy do jej udzielenia i zobowiązania się pożyczkobiorcy do jej spłaty – czyli de facto w momencie zawarcia umowy pożyczki. Co oznacza, że w odniesieniu do transakcji pożyczki wskazanej w stanie faktycznym, która została zawarta przed 1 stycznia 2017 r. (została „dokonana” przed 1 stycznia 2017 r.), należy uznać, że nie jest „dokonywana” w kolejnych latach podatkowych (począwszy od 2017 r.) i w efekcie – w przypadku przekroczenia limitu wskazanego w art. 9a ust. 1d – Spółka nie będzie zobowiązana do sporządzenia dokumentacji cen transferowych dla tej transakcji również w kolejnych latach (począwszy od 2017 r.). Zdaniem wnioskodawcy, przedłużenie terminu spłaty pożyczek i/lub odsetek wskazanych nie skutkuje zawarciem „nowych transakcji”, nie dochodzi do jej ponownego „dokonania”, jest bowiem jedynie zmianą uprzednio zawartej (już „dokonanej”) transakcji pożyczki Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej zgodził się ze stanowiskiem wnioskodawcy w obu przypadkach. Częściowo można się zgodzić ze stanowiskiem wnioskodawcy, zaakceptowanym przez władze skarbowe. Transakcja pożyczki rzeczywiście jest dokonana w momencie zawarcia umowy czy udostępnienia pożyczki. Natomiast w interpretacji nie ustosunkowano się do spłat odsetek czy kapitału w kolejnych latach. Trudno się zgodzić z tym, że w przypadku spłaty odsetek, przekraczającej obowiązujący podatnika próg, nie ma konieczności przygotowania dokumentacji. Ciekawy wydaje się dalszy rozwój orzecznictwa w tej kwestii. W szczególności, w przypadku gdy spłata odsetek w danym roku przekroczy próg zobowiązujący danego podatnika do przygotowania dokumentacji. W stanie faktycznym wskazano, że spłata pożyczki nastąpi na ostatni dzień roku 2017 lub w trakcie roku 2018. W związku z tym, władze skarbowe potwierdziły pośrednio, że transakcje pożyczek należy dokumentować jedynie w roku zawarcia transakcji bez względu na to, kiedy następuje spłata odsetek i kapitału. Wydaje się to jednak zbyt dużym uproszczeniem. W przepisach, oprócz konieczności udokumentowania transakcji, wprowadzono obowiązek dokumentacji „innych zdarzeń” a za takie może zostać uznana spłata lub naliczenie odsetek wynikające z danej umowy pożyczki, która jest dokonywana każdorazowo w danym roku podatkowym.