Komisja zamierza zakazać obrotu produktami wytwarzanymi z wykorzystaniem pracy przymusowej

Komisja Europejska zaproponowała projekt rozporządzenia, które ma wyeliminować produkty wytwarzane z wykorzystaniem pracy przymusowej z rynku UE i tym samym zwiększyć wkład w zwalczanie pracy przymusowej na świecie.

Nowa regulacja ma być odpowiedzią UE na jej zobowiązanie jako członka społeczności międzynarodowej do wyeliminowania pracy przymusowej do 2030 r. zgodnie z celami zrównoważonego rozwoju ONZ.[1]

Główne założenia projektu

Projekt przedstawiony przez Komisję wskazuje państwom członkowskim instrumenty, które pozwolą na wyeliminowanie obrotu handlowego z podmiotami wykorzystującymi w swojej produkcji pracę przymusową. Komisja w projekcie rozporządzenia:

• zakazuje podmiotom gospodarczym (zarówno osobom fizycznym, jak i prawnym) sprzedaży i udostępniania w UE oraz wywozu z UE produktów wytwarzanych z wykorzystaniem pracy przymusowej – importowanych albo produkowanych na rynku unijnym,
• obejmuje zakresem wszystkie produkty, w tym komponenty, bez względu na branżę lub pochodzenie towarów na każdym etapie łańcuchu dostaw,
• wskazuje skutki zawieszenia dopuszczenia do obrotu lub wywozu danego produktu,
• wskazuje sposób postępowania w przypadku naruszenia zakazów wprowadzając ocenę prawdopodobieństwa naruszenia zakazu poprzez zastosowanie podejścia opartego na analizie ryzyka, co może skutkować wszczęciem dochodzenia,
• pozostawia państwom członkowskim decyzję w zakresie określenia kar za jego nieprzestrzeganie.

Właściwe organy będą zobowiązane do wszczęcia dochodzenia w przypadku produktów, do których będą miały uzasadnione podejrzenie co do wytworzenia ich z wykorzystaniem pracy przymusowej. Przy zachowaniu określonych warunków właściwe organy będą mogły również prowadzić kontrole oraz inspekcje również poza UE.

Znaczenie dla biznesu

Nowe regulacje powinny zwiększyć świadomość unijnych przedsiębiorców i skłonić do dokładniejszej weryfikacji kontrahentów, co może przełożyć się na modyfikacje w niektórych łańcuchach dostaw.

Podmioty gospodarcze w toku dochodzenia będą zobligowane do przekazania organom wszelkich informacji wskazujących na niezłamanie zakazu, w tym informacje identyfikujące produkty objęte dochodzeniem, producenta lub wytwórcę tych produktów oraz dostawców produktów.

Termin na przedstawienie odpowiedniej dokumentacji to jedynie 15 dni roboczych od otrzymania wezwania Organu, w związku z czym regulacja zakłada, że podmiot gospodarczy powinien być w stanie „od ręki” przedstawić szereg szczegółowych dokumentów. Alternatywą ma być wydłużenie terminu na podstawie uzasadnionego wniosku.

Co ważne, w przypadku, gdy właściwe organy stwierdzą, że doszło do naruszenia zakazu dot. produktów wytwarzanych z wykorzystaniem pracy przymusowej z rynku Unii, nakładać będą:

• zakazy wprowadzania do obrotu lub udostępniania na rynku unijnym danych produktów oraz ich wywozu;
• nakazy wycofania z rynku unijnego produktów, które zostały już wprowadzone do obrotu lub udostępnione na rynku UE;
• nakazy usunięcia produktów na podstawie prawa krajowego zgodnego z prawem UE.

Z punktu widzenia dostaw do konsumentów istotne jest również, że proponowana regulacja nie obejmuje wycofania produktów, które dotarły do użytkowników końcowych na rynku unijnym.

Dalsze losy regulacji

Obecnie prowadzone są konsultacje Komisji Europejskiej, w ramach których uwagi do projektu rozporządzenia można składać do 30 listopada 2022 r.

Następnie proponowane przepisy będą procedowane przez Parlament Europejski i Radę Unii Europejskiej. Po przyjęciu i opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej proponowane rozporządzenie weszłoby w życie bez konieczności wprowadzania dalszych środków wykonawczych na szczeblu państw członkowskich (z wyjątkiem egzekwowania i sankcji), a zgodnie z obecnym tekstem stałoby się skuteczne po 24 miesiącach od wejścia w życie.

Ponadto w ciągu 18 miesięcy od wejścia w życie rozporządzenia Komisja planuje wydać wytyczne dotyczące jego stosowania. Zawrze w nich wskazówki dotyczące zachowania należytej staranności w odniesieniu do zakazu wykorzystywania pracy przymusowej, a także informacje na temat odnośnych wskaźników ryzyka.

W jaki sposób należy przygotować się na nowe przepisy?

Zarys listy zadań w zakresie zasadniczych przygotowań do nowej regulacji można przedstawić w kilku punktach:

• przyjrzeć się łańcuchom dostaw pod kątem ich zgodności z tworzoną regulacją,
• zweryfikować i zaktualizować procedury dotyczące należytej staranności w kontaktach z kontrahentami,
• odpowiednio dostosować polityki zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstwa,
• zwrócić uwagę na umowy z dostawcami oraz klientami i w przygotować odpowiednie klauzule gwarantujące współdziałanie przy dostarczaniu dowodów potwierdzających przestrzeganie zakazów handlowych (również w kontekście kolejnych dostawców w łańcuchu dostaw).

W pierwszej kolejności warto przeanalizować proponowaną regulację i do 30 listopada 2022 r. zabrać głos w konsultacjach Komisji Europejskiej za pośrednictwem formularza udostępnionego na stronach Komisji.

[1] https://www.unodc.org/roseap/en/sustainable-development-goals.html