Jak przeprowadzić analizę danych porównawczych w przypadku braku możliwości odniesienia się do konkurencji lub też braku bezpośredniej konkurencji?

Analiza danych porównawczych od 1 stycznia 2017 r. stanowi obowiązkowy element dokumentacji cen transferowych dla podatników, których przychody/koszty, w roku poprzedzającym, przekroczyły równowartość 10 mln EUR. Co do zasady, analizy porównawcze nie są niczym nowym w tematyce cen transferowych, chociaż do tej pory to podatnicy decydowali, czy chcą je przygotować. Obecnie, ich obligatoryjny charakter przysparza licznych problemów oraz wątpliwości. Dodatkowo znowelizowane przepisy o cenach transferowych wymagają od podatników, aby analiza porównawcza (oraz raport z jej przeprowadzenia) obejmowała swoim zakresem konkretne elementy. O tym, jak poprawnie udokumentować przeprowadzoną analizę porównawczą można więcej przeczytać TUTAJ. Jak wiadomo, do analizy porównawczej, w pierwszej kolejności, rekomendowane jest użycie danych wewnętrznych podatnika, tj. informacji o cenach/marżach stosowanych przez podatnika wobec podmiotów niepowiązanych. W przypadku, w którym podatnik nie współpracuje z podmiotami niepowiązanymi przy danym typie transakcji, analiza porównawcza powinna bazować na danych zewnętrznych, tj. warunkach transakcyjnych przyjętych pomiędzy podmiotami niepowiązanymi. Zgodnie z praktyką rynkową, jednym z podejść do weryfikacji warunków realizowanych w transakcjach wewnątrzgrupowych jest odniesienie się do rentowności osiąganej przez bezpośrednią konkurencję podatnika (jako porównanie zewnętrzne, przy zastosowaniu metody marży transakcyjnej netto). Istotnym przy tym jest to, aby konkurencja ta nie obejmowała swoim zakresem podmiotów powiązanych (tj. aby dany podmiot uznany za konkurencję był podmiotem niezależnym). Na tej podstawie dokonuje się oceny, czy rentowność podatnika jest zbliżona do rynku (tj. rentowności konkurencji), oraz, co za tym idzie, czy ceny/marże stosowane w ramach transakcji wewnątrzgrupowych są rynkowe. Co jednakże w sytuacji, w której podatnik nie może odnieść się do wyników konkurencji z uwagi na (i) brak porównywalności tych wyników (np. konkurencji działają w grupach kapitałowych) lub też (ii) brak bezpośredniej konkurencji? Czy w takiej sytuacji podatnik może porównywać swoją działalność do działalności podmiotów, które prowadzą działalność w innym segmencie rynku? W przypadku zastosowania metody marży transakcyjnej netto, porównywalność profilu funkcjonalnego podmiotów porównywalnych jest istotniejsza niż zapewnienie porównywalności przedmiotu transakcji. W świetle powyższego można wnioskować, że  podmioty nie mogące odnieść się do wyników bezpośredniej konkurencji mogą porównywać swoją działalność do działalności innych podmiotów, jednakże z założeniem, że działalność tych podmiotów, pod względem profilu funkcjonalnego, jest zbliżona do działalności podatnika. W tym aspekcie nie ma konieczności zapewnienia idealnej porównywalności przedmiotu działalności, za to należy wykazać porównywalność funkcji, aktywów i ryzyk, które charakteryzują działalność tych podmiotów. Do analizy, w takiej sytuacji, należy zakwalifikować podmioty działające w (i) tej samej branży co podatnik, których przedmiot działalności jest nieco inny lub też (jeżeli nie zidentyfikuje się takich podmiotów) w (ii) branży, która charakteryzuje się podobnymi uwarunkowaniami co branża, w ramach której działa podatnik. Dzięki temu w analizie porównawczej można zweryfikować, czy rentowność działalności podatnika (na poziomie operacyjnym) jest porównywalna do działalności podmiotu, który pełni podobne funkcje, angażuje podobne aktywa oraz ponosi zbliżone ryzyka. Przykładowo, producent krzeseł do użytku domowego, jako że realizuje produkcję przy wykorzystaniu nowatorskiej technologii, mógłby porównać rentowność prowadzonej działalności np. z producentami foteli samochodowych oraz kinowych. W analizie porównawczej należałoby jednakże wskazać, z jakiego powodu produkcja krzeseł do użytku domowego może być porównywalna do produkcji foteli na potrzeby branży przemysłowej (np. z uwagi na zbliżone procesy produkcyjne, które wymagają podejmowania podobnych funkcji, angażowania podobnych aktywów oraz wiążą się z ponoszeniem podobnych ryzyk). W przypadku wykazania porównywalności profilu funkcjonalnego, porównywalność przedmiotu działalności (tj. krzesła oraz fotele do użytku domowego) schodzi na drugi plan. Taka sytuacja może mieć jednak miejsce jedynie w przypadku braku możliwości zidentyfikowania podmiotów o porównywalnym profilu, oferujących porównywalne produkty/usługi. Przeprowadzenie analizy porównawczej oraz jej odpowiednie udokumentowanie jest procesem czasochłonnym, a sama analiza porównawcza może być problematyczna. Z tego też względu, zachęcamy tych Państwa, na których spoczywa obowiązek jej opracowania, aby jak najszybciej rozpocząć prace związane z jej przygotowaniem. Analiza porównawcza stanowi bowiem element dokumentacji cen transferowych, którą zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami należy przygotować w terminie 9 miesięcy po zakończeniu roku podatkowego.