Interpretacja ogólna MF zmienia sytuację gmin w zakresie edukacji i pomocy społecznej

10 czerwca br. Minister Finansów wydał interpretację ogólną, która zmieniła dotychczasowe podejście organów podatkowych do traktowania dla celów VAT czynności związanych z edukacją publiczną i pomocą społeczną wykonywanych przez jednostki samorządu terytorialnego.

Temat rozliczeń VAT w gminach jest wiecznie żywy. Wydanych zostało w tym zakresie kilka wyroków Trybunału Sprawiedliwości UE i tysiące interpretacji indywidualnych i wyroków sądów administracyjnych. W najnowszej interpretacji ogólnej Minister Finansów stwierdził, że JST w zakresie czynności związanych z edukacją i pomocą publiczną działa jako organ władzy publicznej, zatem nie występuje w roli podatnika VAT, w związku z czym w ogóle nie powinny być one uwzględniane w rozliczeniach VAT. Takie traktowanie jest uzależnione od spełnienia dwóch warunków:

• wykonywane czynności są podporządkowane ścisłemu reżimowi publiczno-prawnemu,
• opłaty nie stanowią rzeczywistej wartości świadczenia.

Oznacza to całkowitą zmianę dotychczasowego podejścia stosowanego przez JST, zgodnie z jednolitą linią interpretacyjną prezentowaną przez organy podatkowe. Twierdziły one, że czynności wykonywane przez JST w ramach realizacji zadań publicznych w zakresie edukacji publicznej oraz pomocy społecznej podlegają ustawie o VAT i korzystają ze zwolnienia przedmiotowego. Po centralizacji rozliczeń VAT skutkowało to koniecznością prowadzenia szczegółowej ewidencji VAT i wykazywania sprzedaży zwolnionej praktycznie przez wszystkie szkoły, przedszkola, czy domy pomocy społecznej, które często nie prowadziły żadnej działalności komercyjnej, a jedynie wykonywały zadania w ramach reżimu publiczno-prawnego.

Minister Finansów uwzględnił poglądy wyrażone w tej mierze w większości wyroków sądów administracyjnych. Przy czym w interpretacji ogólnej wymieniono, jako przykładowe, działania które nie podlegają regulacjom ustawy o VAT:

• zapewnienie wyżywienia dla wychowanków placówek,
• opieka w przedszkolu ponad podstawę programową,
• wydawanie duplikatów legitymacji szkolnych lub duplikatów świadectw,
• organizacja tzw. „zielonych szkół”,
• usługi opiekuńcze dla osób samotnych wymagających opieki innych osób,
• zapewnienie pobytu w domu pomocy społecznej.

JST powinny zatem przeanalizować zakres wykonywanych czynności pod kątem oceny, które z nich powinny być wyłączone z rozliczeń VAT. Dotyczy to nie tylko sfery edukacji i pomocy społecznej, lecz wszystkich czynności wykonywanych w ramach zadań własnych JST. W tym zakresie należy pamiętać, że przepisy ustawy o VAT dotyczące wyłączenia organów publicznych z definicji podatnika są w pewnym stopniu niezgodne z przepisami unijnej dyrektywy 2006/112.

Jeśli chodzi o rozliczenia VAT w przeszłości, w interpretacji ogólnej wskazano, że stosowane przez samorządy podejście zgodne z wydawanymi interpretacjami indywidualnymi, nie będzie kwestionowane z uwagi na brak wpływu na kwoty w rozliczeniach VAT w związku z wykazywaniem sprzedaży zwolnionej. Jednak zmiana sposobu traktowania przedmiotowych usług może skutkować zmianą wysokości współczynnika i prewspółczynnika VAT stosowanego do odliczenia podatku naliczonego.

Końcowo warto zwrócić uwagę, że zmiana podejścia organów podatkowych oznacza dla JST również konieczność zmiany procedur wewnętrznych dotyczących sposobu rozliczania i dokumentowania określonych świadczeń. Zmiana procedur wewnętrznych w zakresie VAT w gminach jest również wymuszana przez nowe obowiązki w zakresie raportowania w formie JPK VAT wprowadzane od 1 października br.