Grupa VAT – co to takiego?

Dzięki zmianom wprowadzonym przez Polski Ład, już od ponad roku, firmy mogą korzystać z rozwiązania jakim są Grupy VAT. Tym samym od 1 stycznia 2023 korzyści płynące z przystąpienia do Grupy VAT są dostępne dla przedsiębiorców. Niemniej jednak, aby  instytucja Grupy VAT, mogła zostać wdrożona, najpierw firmy zmuszone są stawić czoła pewnym wyzwaniom.

Instytucja Grupy VAT jest powszechnie znanym rozwiązaniem stosowanym w innych krajach UE, sprowadzającym się do znacznego ułatwienia rozliczeń dla podmiotów wchodzących w jej skład. Ostateczna koncepcja Grupy VAT została wprowadzona do polskiego systemu podatkowego z początkiem 2023 roku.

I. Co to jest Grupa VAT?

Grupę VAT stanowi zespół podatników (dwóch lub więcej), którzy są ze sobą powiązani finansowo, ekonomicznie oraz organizacyjnie. W praktyce, Grupa VAT tworzy system, w którym kilka podmiotów jest postrzeganych z perspektywy podatku od towarów i usług za jednego podatnika zarówno przez Kontrahentów jak i organy podatkowe. Niemniej jednak, podmioty te zachowują odrębność w zakresie np. relacji z Kontrahentami, czy własnego wizerunku w obrocie gospodarczym. Oznacza to, że podatnicy decydując się na przystąpienie do Grupy VAT, tracą z formalnego punktu widzenia swoją osobowość VAT-owską na rzecz nowego podatnika jakim jest Grupa VAT.

II. Kto może Grupę VAT utworzyć?

Członkiem Grupy VAT może zostać każdy podatnik od towarów i usług (po spełnieniu odpowiednich warunków) a przystąpienie do Grupy VAT jest rozwiązaniem dobrowolnym. W skład członków Grupy VAT wchodzą podatnicy, którzy:

• mają swoją siedzibę na terytorium Polski; lub
• nie mają siedziby na terytorium Polski, lecz na terytorium Polski znajduje się ich oddział, za pośrednictwem którego prowadzą działalność gospodarczą – oddział może być członkiem Grupy VAT;
• są ze sobą powiązani finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie;
• są podatnikami podatku od towarów i usług;

Ponadto, Grupę VAT mogą utworzyć podmioty powiązane finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie. Rodzaje powiązań przedstawione w poniższej tabeli, muszą istnieć w trakcie zawiązywania grupy VAT oraz charakteryzować się trwałością przez okres, na jaki grupa została stworzona.

III. Procedura tworzenia Grupy VAT

W celu utworzenia Grupy VAT, należy dokonać następujących czynności:

-zawarcie pisemnej umowy o utworzeniu Grupy VAT pomiędzy członkami wchodzącymi w jej skład;

– dokonanie zgłoszenia rejestracyjnego grupy VAT;

Pisemna umowa Grupy VAT nie wymaga potwierdzeń notarialnych, jednakże powinna zawierać następujące informacje:

• nazwę Grupy VAT wraz z dodatkowym oznaczeniem „Grupa VAT” lub „GV”;
• dane identyfikacyjne podatników wchodzących w skład Grupy VAT, w tym dane dotyczące oddziału w przypadku podatnika nieposiadającego siedziby na terytorium kraju oraz wysokość kapitału zakładowego każdego z tych podatników;
• wskazanie przedstawiciela Grupy VAT wyznaczonego spośród jej członków;
• dane identyfikacyjne udziałowców i wysokość ich udziału w kapitale zakładowym podatników tworzących Grupę VAT, posiadających ponad 50% udziałów w kapitale zakładowym tych podatników;
• wskazanie okresu, na jaki Grupa VAT została utworzona.

Wskazany w umowie Przedstawiciel Grupy VAT pełni funkcję reprezentanta całej Grupy VAT. To na nim spoczywa obowiązek chociażby zarejestrowania Grupy VAT oraz następnie składania deklaracji podatkowych w imieniu całej Grupy VAT. Jednakże, za zobowiązania podatkowe odpowiadają solidarnie wszyscy członkowie Grupy VAT. Grupa VAT musi zostać utworzona na co najmniej 3 lata i może funkcjonować tak długo, jak zostało to wskazane w umowie (z możliwością przedłużenia).

WAŻNE!  Jeden podmiot może przynależeć tylko do jednej grupy VAT. Do Grupy VAT nie może należeć inna Grupa VAT. Skład utworzonej Grupy VAT nie może zmieniać się w czasie trwania umowy o utworzeniu Grupy VAT (do Grupy nie może dołączyć nowy podmiot ani żaden podmiot nie może jej opuścić).

IV. Korzyści Grupy VAT

• uproszczone rozliczenie podatku od towarów i usług wśród członków Grupy VAT: (brak faktur wewnętrznych w ramach Grupy, możliwość złożenia jednego JPK_VAT, brak adnotacji „MPP” dla płatności wewnątrzgrupowych);
• poprawa efektywności przepływu środków pieniężnych (cash-flow), dzięki elastycznemu zarządzaniu podatkiem naliczonym;
• brak opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności w transakcjach odbywających się między członkami grupy;
• ograniczenie ilości dokumentacji sporządzonej we wzajemnych rozliczeniach między podmiotami wewnątrz Grupy VAT;

Oceniając powyższe korzyści płynące z przynależności do Grupy VAT, najistotniejszą może wydawać się perspektywa uproszczenia rozliczeń wzajemnych wewnątrzgrupowych. W konsekwencji, obrót pomiędzy członkami Grupy VAT nie będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, nie będzie konieczności wystawienia faktur czy weryfikacji kontrahenta na tzw. „białej liście podatników” oraz brak konieczności stosowania mechanizmu podzielonej płatności.

Instytucję Grupy VAT jako konceptu wprowadzonego do polskiego systemu prawnego należy niewątpliwie ocenić pozytywnie. Miała ona bowiem na celu wprowadzenie uproszczeń dla podatników w zakresie podatku od towarów i usług. Aby jednak móc skorzystać z korzyści oferowanych przez Grupę VAT, podatnicy najpierw muszą spełnić szereg warunków oraz dopełnić formalności administracyjnych. Jednakże spełnienie powyższych warunków i w konsekwencji utworzenie Grupy VAT docelowo miały przynieść wymierne korzyści.

Znaczne korzyści finansowe z funkcjonowania w Grupie VAT miały zainteresować zwłaszcza podmioty prowadzące działalność zwolnioną z VAT (finansową, ubezpieczeniową czy medyczną).

Po ponad roku funkcjonowania Grupy VAT w polskim systemie prawnym, zgodnie z danymi Ministerstwa Finansów, zarejestrowanych zostało jedynie 21 polskich grup, których łączna liczba członków wynosi 70. Wynik ten jest jeszcze niższy z udziałem JST – gdzie odnotowano tylko 4 rejestracje na potrzeby Grupy VAT.

Pomimo tego, iż koncepcja wdrożenia Grupy VAT została pozytywnie odebrana przez środowisko biznesowe, udostępnione przez Ministerstwo Finansów statystyki budzą wątpliwości co do korzyści płynących z utworzenia Grupy VAT w porównaniu do ryzyka z nim związanego. Restrykcyjne warunki utworzenia Grupy VAT, liczne problemy interpretacyjne związane z założeniem Grupy VAT, zwykła obawa przed potencjalnymi sporami (zwłaszcza w przypadku gmin) czy chociażby solidarna odpowiedzialność podmiotów z Grupy za zobowiązania z tytułu podatku VAT, (która obejmuje okres po utracie przez grupę statusu odrębnego podatnika, aż do upływu terminu przedawnienia), mogą skutecznie zniechęcić zarówno przedsiębiorców jak i środowisko JST do skorzystania z możliwości wdrożenia Grupy VAT.