Firmy: co z VAT od 40 zł za goszczenie Ukraińców

Domaganie się podatku od pomocy Ukraińcom byłoby wizerunkową porażką fiskusa, jednak eksperci zastanawiają się jak podejść do tej kwestii Wątpliwości pojawiają się w związku z art. 13 ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. poz. 583; ost. zm. Dz.U. poz. 683). Zgodnie z tym przepisem podmiotowi, który zapewni zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z działaniami wojennymi w ich ojczyźnie, może być przyznane świadczenie pieniężne z tego tytułu. Część podatników i obsługujących ich biur zastanawia się, czy w związku z uzyskaniem tego świadczenia przedsiębiorca powinien rozliczyć VAT bądź opodatkować nieodpłatne świadczenie usług noclegowych oraz nieodpłatne świadczenie usług związanych z wyżywieniem.

Janina Fornalik, doradca podatkowy i partner w Zespole VAT MDDP:

Skutki VAT nieodpłatnego świadczenia usług w ramach pomocy dla obywateli Ukrainy należy rozpatrywać pod kątem dwóch aspektów – (1) czy świadczenia pieniężne otrzymywane przez przedsiębiorców w związku z tymi działaniami powinny stanowić podstawę opodatkowania VAT jako dopłata mająca bezpośredni wpływ na cenę świadczonych usług, bądź ewentualnie jako płatność za usługi otrzymana od osoby trzeciej (art. 29a ust. 1 ustawy o VAT), oraz (2) czy samo nieodpłatne świadczenie usług podlega opodatkowaniu VAT (art. 8 ust. 2 ustawy o VAT).

Chociaż interpretacja przepisów w kontekście tych zagadnień nie jest całkowicie jednoznaczna, w mojej ocenie odpowiedź na obydwa pytania powinna być negatywna. Świadczenia pieniężne otrzymywane przez firmy, które zapewniają Ukraińcom noclegi lub wyżywienie nie mają związku z ceną usług, gdyż taka cena w ogóle nie jest określona. Nie stanowią one również wynagrodzenia za usługi płaconego przez osobę trzecią (gminę), ponieważ mają jedynie na celu pokrycie części kosztów ponoszonych przez podatników w związku z udzielaną pomocą. Mają więc charakter dopłaty do kosztów, która pozostaje poza zakresem opodatkowania VAT. Świadczy o tym chociażby ryczałtowa kwota świadczenia (40 zł za osobę dziennie), która może być dodatkowo podwyższona przez wojewodę.

Również samo świadczenie nieodpłatnie usług nie powinno w tym przypadku podlegać opodatkowaniu VAT, ponieważ są to usługi świadczone na cele związane z działalnością gospodarczą podatnika w ramach szeroko rozumianej społecznej odpowiedzialności biznesu (ang. CSR – Corporate Social Responsibility). Firma buduje w ten sposób pozytywny wizerunek wśród klientów, co pośrednio wpływa na zwiększenie jej sprzedaży. Jednocześnie podatnikowi przysługuje pełne prawo do odliczenia VAT od ponoszonych na te cele wydatków, oczywiście pod warunkiem, że prowadzi działalność opodatkowaną VAT. Dobrze byłoby, gdyby taka wykładnia przepisów została potwierdzona przez resort finansów w formie objaśnień podatkowych lub interpretacji ogólnej, co z pewnością dałoby firmom większą pewność prawa, a tym samym zachętę do podejmowania tego typu działań pomocowych.