Faktyczny odbiorca czy rzeczywisty beneficjent? Fiskus przegrywa w sprawie look through approach

Przepisy ustaw o podatkach dochodowych zobowiązują płatnika podatku u źródła do pobrania podatku w dniu dokonania wypłaty. Kluczowe jest ustalenie, kto jest podatnikiem WHT– formalny odbiorca czy rzeczywisty właściciel płatności.

Ustalenie podatnika staje się bardziej złożone, gdy w łańcuchu płatności występują podmioty pośredniczące, co wymaga wnikliwej analizy, kto faktycznie jest rzeczywistym właścicielem należności. Zagadnienie to było przedmiotem orzekania WSA w Warszawie (wyrok z 3 stycznia 2025 r., III SA/Wa 2385/24).

Tło sprawy

Polski oddział spółki będącej rezydentem podatkowym Luksemburga wypłaca odsetki brytyjskiemu wehikułowi sekurytyzacyjnemu, który przekazuje środki do amerykańskiego funduszu i brytyjskiego banku. Wątpliwości dotyczyły możliwości zastosowania UPO z USA i Wielką Brytanią wobec rzeczywistych beneficjentów, tj. z pominięciem brytyjskiego pośrednika.

Dyrektor KIS uznał, że podatnikiem jest brytyjski wehikuł jako bezpośredni odbiorca, choć nie jest on rzeczywistym należności. WSA w Warszawie uchylił tę interpretację podkreślając, że płatnik powinien uwzględniać rzeczywistego właściciela należności, a nie pośrednika.

Niejednolite orzecznictwo i konsekwencje wyroku WSA

WSA wskazał, że reguła „look through” pozwala przypisać skutki podatkowe rzeczywistemu beneficjentowi odsetek. Sąd tym samym nie zgodził się z przywoływanym przez organ orzeczeniem NSA z 16 listopada 2022 r. (sygn. II FSK 598/20) NSA odrzucającym koncepcję „look through” poprzez uznanie, że podatnikiem jest odbiorca przychodów, nawet jeśli nie jest rzeczywistym beneficjentem.

Takie stanowisko NSA nie jest jednak jakkolwiek „utrwalonym” – przykładowo, w wyroku z 31 stycznia 2023 r. (sygn. II FSK 1588/20) NSA co do zasady dopuścił zastosowanie „look through approach”, choć odrzucił je w konkretnej sprawie.

Wyrok WSA w Warszawie jest korzystny, potwierdza prawo podatników do sięgania po ochronę traktatową także w sytuacji, w której w danym przypadku nie dochodzi do bezpośredniej wypłaty należności na rzecz jej rzeczywistego właściciela, natomiast w strukturze ów rzeczywisty właściciel ostatecznie pojawia się i jest podatnikiem podatku dochodowego. Do pominięcia „inkasenta” w większości przypadków sprowadza się zastosowanie koncepcji „look-through”.  

Choć mechanizm ten nie ma wyraźnej podstawy prawnej i jest głównie koncepcją orzeczniczą, bywa stosowany przez organy podatkowe, często w sposób prowadzący do wyższego opodatkowania. Podstawą tej koncepcji mogłaby być jednak definicja podatnika jako podmiotu uzyskującego ostateczne przysporzenie majątkowe.

Wyrok WSA zostanie poddany kontroli NSA, który, miejmy nadzieję, potwierdzi, że klasyfikacja podatkowa powinna uwzględniać rzeczywistego właściciela, a nie jedynie odbiorcy będącego „administratorem przychodu”. Na praktykę stosowania prawa może wpłynąć także stanowisko Ministerstwa Finansów, które wspominało o tej koncepcji w projekcie objaśnień do podatku u źródła z 2019 r.

W MDDP pomagamy w przygotowaniu się do rozliczenia podatku u źródła i samym rozliczeniu tego, oraz innych podatków.