Gdy fakturę wystawi podmiot niezarejestrowany, czyli wątpliwości z odliczeniem VAT

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 7 marca 2018 roku (sygn. akt I FSK 769/16) uznał, że sam brak rejestracji kontrahenta dla celów VAT nie może pozbawić podatnika prawa do odliczenia podatku naliczonego w sytuacji, gdy w ramach tej współpracy dostawy lub usługi zostały faktycznie wykonane. Sąd wyraźnie jednak zaznaczył, że od momentu otrzymania informacji o braku rejestracji kontrahenta podatnik nie może już twierdzić, że działał w dobrej wierze. I w konsekwencji nie powinien odliczać VAT z otrzymanych później faktur.

Wyrok powinien być ważny dla tych wszystkich podatników, którzy w ramach prowadzonej działalności gospodarczej trafili na nieuczciwych kontrahentów. I choć Naczelny Sąd Administracyjny wyraźnie zaznaczył, że współpraca z podmiotem, który nie dopełnił wymogów formalnych (a więc niezarejestrowanym dla celów VAT), nie oznacza automatycznie zakwestionowanie prawa do odliczenia VAT z wystawionej przez niego faktury. To jednak już brak należytej staranności może to prawo skutecznie ograniczyć.

A tym podatnikom, którzy mogą mieć problemy z rozliczeniem transakcji z niezarejestrowanymi kontrahentami z pomocą idzie orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE. Przykładem może być wyrok z dnia 19 października 2017 roku, w sprawie SC Paper Consult SRL (sygn. C-101/16), który choć zapadł na gruncie rumuńskiego systemu podatkowego, to jednak jego tezy pozostają aktualne również dla polskich podatników. W sprawie tej spółka zakwestionowała decyzję administracyjną pozbawiającą ją prawa do odliczenia VAT zapłaconego w związku z nabytymi usługami z uwagi na uznanie kontrahenta za „nieaktywnego” w jawnym rejestrze VAT w dniu wystawienia faktury VAT. TSUE stwierdził, że niedopuszczalna jest odmowa prawa do odliczenia VAT z faktury wystawionej przez kontrahenta uznanego za nieaktywnego w rejestrze podatników VAT, gdy odmowa ta nie pozwala na przedłożenie dowodów wskazujących na brak popełnienia przestępstwa podatkowego lub brak utraty wpływów podatkowych. Prawo do odliczenia stanowi bowiem zasadniczy element systemu VAT i nie może być ograniczone jedynie z uwagi na niedopełnione wymogi formalne przez naszych kontrahentów.

Jak wynika ze stanowiska zaprezentowanego przez NSA do odliczenia VAT z faktury wystawionej przez niezarejestrowanego kontrahenta nie wystarczy jedynie fakt, że do transakcji rzeczywiście doszło. Kluczowe jest bowiem dochowanie należytej staranności. A w przypadku kwestionowania rzetelności otrzymanych faktur? Na pewno istotne będzie przypominanie organom podatkowym o wyroku TSUE i podjęcie rękawicy w walce o podstawowe prawo podatnika do odliczenia VAT.