European Public Prosecutor’s Office – rewolucyjny krok w walce z przestępstwami transgranicznymi?

Jak wynika z danych przekazywanych przez Komisję Europejską Państwa Członkowskie UE każdego roku raportują wykrycie oszustw transgranicznych na poziomie milionów euro, a straty w zakresie VAT na poziomie UE wynoszą co najmniej 50 miliardów euro.

Skala problemu jest więc gigantyczna. Rada UE szukając środków walki z przestępcami, ustanowiła Prokuraturę Europejską [European Public Prosecutor’s Office – EPPO] w celu zbadania i ścigania sprawców nadużyć w skali UE. Przestępstwa te są często popełniane przez zorganizowane grupy przestępcze.

Jest szansa, że biorąc pod uwagę rolę, kompetencję, strukturę oraz funkcjonowanie EPPO, jego ustanowienie stanowić będzie doniosły krok w ewolucji zarówno prawa międzynarodowego jak i europejskiego prawa karnego.

Ustanowienie Prokuratury Europejskiej było przedmiotem dyskusji akademickich i politycznych od prawie dwudziestu lat. Wreszcie w 2017 r. Rada UE utworzyła EPPO, opierając się na „wzmocnionej współpracy” pomiędzy wybranymi siedemnastoma (wówczas) Państwami Członkowskimi UE. Obecnie już 22 Państwa Członkowskie UE są zaangażowane w tę współpracę, ale w gronie tym brakuje Polski. EPPO rozpocznie prace w 2020 r. a siedziba EPPO będzie znajdować się w Luksemburgu.

EPPO będzie działać jako jeden urząd we wszystkich uczestniczących Państwach Członkowskich. Nie będzie zatem potrzeby tworzenia tymczasowych wspólnych zespołów dochodzeniowo-śledczych ani korzystania ze wzajemnej pomocy prawnej, tak jak dzieje się obecnie. W swojej działalności EPPO będzie również mogła korzystać z rozbudowanego zestawu czynności, umożliwiających gromadzenie dowodów na potrzeby konsekwentnego i efektywnego oskarżania oszustów przed sądami.

Przestępstwa ścigane przez EPPO to te mające wpływ na interesy finansowe Unii. EPPO będzie właściwa wyłącznie w przypadku gdy przestępstwo jest związane z terytorium dwóch lub większej liczby państw członkowskich i wiąże się z wystąpieniem całkowitej szkody o wartości co najmniej 10 000 000 EUR. EPPO będzie prowadzić dochodzenia i ścigać przestępstwa związane z przestępczością zorganizowaną (w tym przynależność do organizacji przestępczej lub kierownictwo w tej organizacji). Kompetencje EPPO obejmują także poważne przestępstwa „mające wymiar transgraniczny” i „dotykające więcej niż jedno państwo członkowskie” (terroryzm, podrabianie środków płatniczych, korupcja, pranie pieniędzy, nielegalny handel bronią, narkotykami i ludźmi).

Utworzenie EPPO przynosi istotne zmiany w zakresie ochrony prawa i interesów UE, przyczynia się do dalszego rozwoju obszaru sprawiedliwości UE i ma na celu ustanowienie spójnego, skuteczniejszego i wydajniejszego systemu dochodzenia i ścigania poważnych przestępstw międzynarodowych. Służy temu połączenie wysiłków w zakresie egzekwowania prawa europejskiego i krajowego. Co więcej, EPPO będzie pierwszym unijnym organem wykonującym „bezpośrednie uprawnienia” wobec osób odpowiedzialnych za transgraniczne przestępstwa finansowe. Ten nowy organ to godny uwagi rozwój we wzmacnianiu międzynarodowej współpracy wymiaru sprawiedliwości w UE.

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady – Europa, która chroni: inicjatywa mająca na celu rozszerzenie właściwości Prokuratury Europejskiej o transgraniczne przestępstwa terrorystyczne, Bruksela, 12 września 2018 r., COM(2018) 641 final

Rozporządzenie Rady (UE) 2017/1939 z 12 października 2017 r. wdrażające wzmocnioną współpracę w zakresie ustanowienia Prokuratury Europejskiej (Dz.Urz. UE z 31.10.2017 r. L 283, s. 1–71)