Czy wiesz, że jesteś „podmiotem powiązanym”?

Czy słyszałeś o teorii „sześciu stopni oddalenia? To teoria, która zakłada, że jako mieszkaniec Ziemi możesz spotkać każdą inną osobę na świecie po zaledwie sześciu lub mniej wzajemnych powiązaniach między Tobą a tą drugą osobą, mając kontakt czy to przez znajomych, przyjaciół czy też członków ich rodziny.

Jak wiele wspólnego ma wspomniana powyżej teoria z cenami transferowymi? Okazuje się, że bardzo dużo … bo w cenach transferowych też ważne są na przykład relacje rodzinne. Jeżeli przyjrzymy się definicji „podmiotów powiązanych” opracowanej na potrzeby przepisów o cenach transferowych, to z 99% pewnością, możemy powiedzieć, że Ty jesteś „podmiotem powiązanym”. Ale spokojnie, to nie znaczy od razu, że masz obowiązki z zakresu cen transferowych. Na to trzeba sobie „zasłużyć” 😊 Ale jeżeli jednak je masz, to miej się na baczności – jeżeli ich nie spełnisz, albo wypełnisz je niewłaściwie, mogą Ci grozić milionowe kary.

Zapnij pasy, bo ruszamy w ciekawą drogę … W tym wpisie przeprowadzimy Cię przez zawiłe słownictwo z zakresu cen transferowych, wyjaśnimy pojęcia i wyposażymy Cię w narzędziownik, który pozwoli Ci płynnie posługiwać się językiem cen transferowych.

Narzędziownik Pana Taxa – czyli słów kilka na temat podstawowych pojęć cen transferowych

W poprzednim artykule wyjaśniliśmy, czym są ceny transferowe oraz że to zdecydowanie nie „transferowanie środków do rajów podatkowych”. Gdybyś chciał na chwilę wrócić do tego wpisu tu podaję link. Tym razem wskażemy dla kogo ten temat jest ważny oraz wyjaśnimy kilka podstawowych pojęć, którymi naszpikowany jest nasz język, jako doradców ds. cen transferowych. Chcemy mieć pewność, że komunikujemy się płynnie, gdy będziemy prowadzić Cię coraz głębiej w świat cen transferowych w kolejnych wpisach.

„Podmioty powiązane”, czyli kogo dotyczą ceny transferowe?

Już wiesz z poprzedniego wpisu, że ceny transferowe dotyczą grup podmiotów, które ze sobą współpracują i realizują między sobą różne transakcje czy rozliczenia. Istotne jest to, by były to „podmioty powiązane”. Oznacza to, że na potrzeby cen transferowych ważne jest, aby ustalić jaka relacja łączy dwie strony transakcji. Wspomniane relacje to właśnie „powiązania”, które mogą mieć zarówno charakter kapitałowy, jak i osobowy. O ile ten pierwszy rodzaj powiązań może nie być niczym zaskakującym, o tyle ten drugi może zadziwiać.

Przykładowo jeśli Spółka A posiada 50% udziałów w Spółce B, oznacza to że są one powiązane w sposób kapitałowy. Proste, prawda? Sprawa może jednak nie wydawać się tak oczywista, gdy mówimy o powiązaniach osobowych. Bowiem wynikać one mogą zarówno z relacji między osobami fizycznymi i spółkami, jak i między samymi osobami fizycznymi. Przekładając to na praktykę, przyjrzyjmy się następującym sytuacjom:

• Czy jeśli dyrektor operacyjny Spółki C jest jednocześnie członkiem zarządu Spółki D, to czy spółki te są powiązane? Tak.
• A jeśli pani prezes zarządu Spółki C pozostaje w związku małżeńskim z udziałowcem Spółki E, to czy te spółki są powiązane? Tak.

Co ciekawe, powiązaniem osobowym jest nie tylko wspomniane małżeństwo, ale też występujące pokrewieństwo lub powinowactwo między osobami fizycznymi. Sama definicja powiązań na potrzeby cen transferowych jest bardzo szeroka, dlatego np. myśląc o rozpoczęciu własnej działalności, warto zastanowić się z kim będę realizować transakcje? Może i mnie będą dotyczyły ceny transferowe?

A co, gdy planuję zawierać transakcje tylko z podmiotami niepowiązanymi? Czy ceny transferowe nie będą mnie w ogóle dotyczyły? Może tak, a może nie. To zależy … a zależy od tego czy transakcje będą realizowane z podmiotami z tzw. rajów podatkowych, do których należy np. Hongkong, Monako czy Republika Panamy. Czyżbyśmy byli niekonsekwentni? Przecież mówiliśmy, że ceny transferowe nie mają nic wspólnego z transferowaniem zysków do rajów podatkowych. Nie. Jesteśmy bardzo konsekwentni. Ceny transferowe nie mają nic wspólnego z transferowaniem zysków. Przeciwnie, ceny transferowe są pewnego rodzaju tarczą, która zapewnia, że żadne zyski nie są transferowane tam, gdzie nie powinny.

Czy to znaczy, że nie wolno mi zawierać transakcji z podmiotami z rajów podatkowych? O nie! Możesz. Tylko pamiętaj, żeby każdorazowo transakcje te były zawierane na warunkach rynkowych.

„Warunki rynkowe”, czyli jakie? Słowniczek Pana Taxa

Wiedząc już kogo może dotyczyć zagadnienie cen transferowych oraz jakie są rodzaje powiązań, przyjrzyjmy się bliżej najważniejszym pojęciom:

• Zasada ceny rynkowej (arm’s length principle) – to nadrzędna zasada cen transferowych. W cenach transferowych zasada ta jest odmieniana przez wszystkie przypadki, bo to właśnie ta zasada gwarantuje równe traktowanie podmiotów, które należą do grup kapitałowych i tych które do takich grup nie należą. Wszystkie przepisy dotyczące cen transferowych służą właśnie zastosowaniu tej zasady. Zasada ta mówi, że „podmioty powiązane obowiązane są ustalać ceny transferowe na warunkach, które ustaliłyby podmioty niepowiązane”.
• Podmioty powiązane – to staraliśmy się przybliżyć w pierwszej części tego wpisu, ale wiemy, że temat jest tak ciekawy, że jeżeli czujesz niedosyt zachęcamy Cię do zajrzenia np. do art. 11a ustawy o CIT.
• Transakcja kontrolowana – to działania o charakterze gospodarczym, których warunki zostały ustalone lub narzucone w wyniku powiązań (co ważne działania te identyfikuje się na podstawie rzeczywistych zachowań stron, a nie tylko np. na podstawie umowy).
• Obowiązki w zakresie cen transferowych – mówiąc o obowiązkach z zakresu cen transferowych najczęściej mówimy o:
  • lokalnej dokumentacji cen transferowych (tzw. Local File), która opisuje warunki danej transakcji oraz jej przebieg. Lokalna dokumentacja zawiera opis stron transakcji wraz z określeniem pełnionych przez nie funkcji, angażowanych aktywów oraz ponoszonych ryzyk;
  • analizie porównawczej (tzw. benchmarku), która (poza nielicznymi wyjątkami) stanowi nieodłączny i najważniejszy element lokalnej dokumentacji cen transferowych. Celem tej analizy jest ustalenie / weryfikacja rynkowego poziomu wynagrodzenia w transakcji;
  • grupowej dokumentacji cen transferowych (tzw. Master File), która skupia się na pokazaniu działalności całej grupy;
  • formularzu TPR, który w syntetyczny sposób pozwala zaraportować organom warunki, na których były realizowane transakcje z podmiotami powiązanymi lub podmiotami z tzw. rajów podatkowych.

Co ważne, o ile stosowanie zasady ceny rynkowej dotyczy wszystkich podmiotów powiązanych, nie oznacza to z automatu, że wszystkie podmioty powiązane muszą wypełnić obowiązki dokumentacyjne i sprawozdawcze z zakresu cen transferowych. Przepisy jasno określają warunki po spełnieniu których te obowiązki się pojawiają, ale też zawierają pełen katalog zwolnień. Jeżeli jednak już te obowiązki się pojawią, muszą być wypełnione rzetelnie. Jak się pewnie domyślasz, jeżeli podmioty stosują się do zasady ceny rynkowej samo spisanie i zaraportowanie ustalonych warunków nie jest sprawą skomplikowaną. Jednak konsekwencje niewypełnienia obowiązków z zakresu cen transferowych, wypełnienie ich nieterminowo lub nierzetelnie mogą być bardzo dotkliwe. Kary mogą sięgać kilkudziestu milionów złotych.

Po czym poznasz, że spotkałeś doradcę ds. cen transferowych? Będzie używał wyżej wymienionych pojęć zakładając, że wszyscy je rozumieją. Dlaczego? Bo w świecie cen transferowych pojęcia te używane są w tym samym znaczeniu na całym świecie.

***

Cieszę się, że wszedłeś do naszego świata. Teraz masz już podstawowe „narzędzia” do tego, aby kontynuować naszą podróż po świecie cen transferowych. W kolejnym wpisie w ramach Akademii Pana Taxa opowiemy Ci o esencji cen transferowych tzn. opowiemy jak sprawdzić czy warunki transakcji są rynkowe. Tymczasem w ramach pracy domowej (jak przystało na akademię), zastanów się, jak wiele podmiotów powiązanych możesz spotkać na co dzień?