Czy trudne do wyceny wartości niematerialne w rzeczywistości mogą być problematyczne?

Niedawno na naszym blogu pisaliśmy o wartościach niematerialnych i prawnych oraz rozliczeniach z ich tytułu. W tym wpisie chcielibyśmy zwrócić uwagę na kolejne zagadnienie związane z wartościami niematerialnymi, a mianowicie na trudne do wyceny wartości niematerialne (ang. Hard-to-Value Intangibles, skrót HTVI).

Już samo pojęcie i użyte w nim słowo „trudne” sygnalizuje nam o problemach na jakie można napotkać dokonując transakcji dotyczących wartości niematerialnych spełniających definicję HTVI. Szczególnie, że w tym przypadku również konieczne jest określenie warunków transakcji na zasadach, które zostałyby uzgodnione między podmiotami niepowiązanymi.

Ze względu na trudności i wątpliwości w zakresie identyfikacji i wyceny HTVI, w tym roku wydane zostały Rekomendacje Forum Cen Transferowych (bazujące na polskich regulacjach oraz Wytycznych OECD).

Dlaczego wycena trudnych do wyceny wartości niematerialnych jest problematyczna?

Mimo braku polskiej definicji wartości niematerialnych (znajdziemy ją w opracowaniach OECD), w Rozporządzeniu w sprawie cen transferowych zawarta została definicja trudnych do wyceny wartości niematerialnych. Aby wartości niematerialne mogły zostać uznane za HTVI, muszą spełniać łącznie dwa warunki:

• w momencie przenoszenia HTVI między podmiotami powiązanymi nie istnieją wiarygodne dane porównawcze oraz
• prognozy dotyczące przyszłych wyników (przepływów pieniężnych, przewidywanych przychodów) lub założenia przyjęte podczas wyceny obarczone są wysokim poziomem niepewności, a tym samym rezultat ekonomiczny z przeniesienia HTVI był trudny do określenia w momencie ich przenoszenia.

Ponadto, analizując czy wskazana definicja HTVI jest spełniona należy pamiętać, że nie każde wartości niematerialne stanowią trudne do wyceny wartości niematerialne. Sprawę komplikuje dodatkowo fakt, że wartości niematerialne w rozumieniu cen transferowych, nie zawsze są uznawane za wartości niematerialne dla celów rachunkowych.

Przykładowe cechy, które mogą świadczyć o tym, że mamy do czynienia z HTVI:

• w ramach transakcji przenoszone są wartości niematerialne, które nie zostały w pełni rozwinięte (proces rozwoju w toku),
• wartości niematerialne będą wykorzystywane komercyjnie dopiero po upływie kilku lat od dokonania transakcji,
• wartości niematerialne będą wykorzystywane w nowatorski (na moment przeniesienia) sposób,
• wartości niematerialne same w sobie nie spełniają definicji HTVI, ale są integralną częścią procesu rozwoju lub zwiększania wartości innych HTVI.

Dlaczego to takie ważne?

Rozporządzenie w sprawie cen transferowych nakłada na podatników obowiązek posiadania szczegółowych i rzetelnych wycen/prognoz, które są wykorzystywane do określenia ceny transferowej HTVI. Regulacje te wskazują również, że podczas weryfikacji rynkowości dochodu (straty) podatnika, organy nie biorą pod uwagę okoliczności, które nie mogły być znane stronom transakcji w dniu jej zawarcia, nawet jeśli mogłyby mieć wpływ na określenie tej ceny transferowej.

Od tej korzystnej dla podatników zasady są jednak wyjątki. Jeśli rozbieżności pomiędzy danymi prognozowanymi a rzeczywistymi wynoszą co najmniej 20% wartości ceny transferowej określonej o tę prognozę, organy podatkowe określając wysokość dochodu (straty) podatnika w drodze oszacowania mogą wykorzystać wiedzę ex post. Dodatkowo nie są związane powyższym ograniczeniem, co oznacza, że mogą uwzględniać istotne okoliczności, nawet jeśli nie mogły być one znane podatnikowi w momencie sporządzania wyceny.

W praktyce oznacza to, że jeżeli pomiędzy prognozami ex ante a wyceną ex post zachodzą różnice, które nie wynikają z nieprzewidywalnych zdarzeń lub okoliczności (np. pandemia, wojna), to istnieje podejrzenie, że warunki uzgodnione w momencie zawarcia transakcji między podmiotami powiązanymi mogły nie uwzględniać w odpowiedni sposób istotnych zdarzeń lub okoliczności mogących mieć wpływ na ustalenia cenowe.

Jak można się zabezpieczyć?

Kluczowym elementem mogącym wpłynąć na ograniczenie ryzyka negatywnych konsekwencji dla podmiotów powiązanych realizujących transakcję związaną z HTVI jest zebranie informacji i dokumentów, które potwierdzą rzetelność przeprowadzanego procesu. Podstawowym jest wspomniana szczegółowa wycena/prognoza, na podstawie której określana jest cena transferowa. Rekomendowanym uzupełnieniem do niej jest przeprowadzenie przez podatnika tzw. analizy DEMPE, której celem jest określenie i zweryfikowanie funkcji, aktywów i ryzyk związanych z rozwojem, ulepszaniem, utrzymywaniem, ochroną i korzystaniem z wartości niematerialnych.

Poza powyższym, zgodnie z Rozporządzeniem w sprawie cen transferowych, najskuteczniejszym zabezpieczeniem się przed ryzykiem związanym z HTVI jest zawarcie uprzedniego porozumienia cenowego (APA), porozumienia inwestycyjnego lub porozumienia podatkowego.

Podsumowując

Tematyka trudnych do wyceny wartości niematerialnych jest niewątpliwie złożonym zagadnieniem, które budzi wiele wątpliwości. Dlatego bardzo ważne jest odpowiednie przygotowanie się i zaplanowanie tego procesu, zarówno od strony biznesowej, jak i od strony cen transferowych. Pomocne w tym zakresie mogą być wydane Rekomendacje Forum Cen Transferowych, czy Wytyczne OECD, niemniej stanowią one jedynie wskazówki, jak można postępować w przypadku transakcji dotyczącej HTVI. Tym samym konieczne okazać się może skorzystanie z pomocy specjalistów, np. analityków, rzeczoznawców, czy doradców podatkowych.

Planując czy realizując transakcję związaną z HTVI należy również pamiętać, że w pewnym momencie konieczne będzie jej zaraportowanie do organów podatkowych w informacji TPR. Ze względu na specyfikę tego rodzaju transakcji, również ten etap może okazać się niemałym wyzwaniem.