Czy proponowana „uproszczona definicja podmiotów powiązanych” to realne uproszczenie?

W projekcie zmian ustawy PIT i CIT zdefiniowano kilka nowych pojęć, które do tej pory nie były jednoznaczne, bądź wzbudzały wątpliwości podatników. Ustawodawca informuje, że definicje podmiotów powiązanych zostaną uproszczone. Czy rzeczywiście? Przepisy w zakresie cen transferowych obowiązują (w formie prawie niezmienionej) od około 20 lat i wymagają doprecyzowania w wielu sferach, w tym m.in. w zakresie jednoznacznego zdefiniowania podstawowych pojęć. Stąd propozycja MF m.in. określenia na nowo powiązań między podmiotami realizującymi ze sobą transakcje. Czy definicja podmiotów powiązanych rzeczywiście została uproszczona? Obecnie obowiązujące regulacje dotyczące podmiotów powiązanych rzeczywiście sprawiają podatnikom sporo problemów. Tak więc, jasne i jednoznaczne uregulowanie definicji jest potrzebne. Jednak propozycja nowych przepisów nie jest wolna od kwestii dyskusyjnych. Jak zdefiniowano podmioty powiązane w projekcie zmian ustawy? Kluczowy nacisk położono na dodane sformułowanie „znaczący wpływ” w relacjach między podatnikiem a osobą fizyczną (małżonek, krewny lub powinowaty do drugiego stopnia osoby fizycznej), spółką niemającą osobowości prawnej a jej wspólnikami, lub podatnikiem a jego zagranicznym zakładem. Fakt wywierania „znaczącego wpływu” w relacjach wyszczególnionych w projekcie zmian oznacza de facto sytuacje, które tworzą powiązania między podmiotami. Wprowadzona definicja obejmuje trzy obszary powstawania powiązań. Znaczący wpływ wynikający z relacji właścicielskich, zarządczych lub kontrolnych Obowiązujący dotychczas próg 25% ma teraz odnosić się nie tylko to udziału w kapitale innego podmiotu, ale także obejmie prawo głosu w organach kontrolnych lub stanowiących. Stosowanie nieostrych pojęć, a takim jest z pewnością „znaczący wpływ”, spowoduje kolejne dyskusje podatników z fiskusem i to nie wokół interpretacji przepisu, a co do oceny stanu faktycznego. Takie dyskusje nie są nigdy łatwe. Znaczący wpływ wywierany przez osobę fizyczną Obszar ten wzbudza najwięcej wątpliwości i kontrowersji wśród podatników. Z jednej strony proponowana zmiana jasno określa, że kluczowe są rzeczywiste funkcje pełnione w organizacji, a nie pełnione stanowisko (co to tej pory nie było jednoznaczne). Natomiast z drugiej strony, zapisy w obecnej formie mogą spowodować wzrost liczby sporów interpretacyjnych. W odniesieniu do tej kwestii, w ramach konsultacji publicznych wskazano zewnętrznych doradców jako przykład osób spoza spółki, które mogą mieć wpływ na decyzje Zarządu i potencjalnie mogą być postrzegane jako powiązane. Wywieranie znaczącego wpływu przez powiązania o charakterze rodzinnym Nowe przepisy wprowadzają rozszerzenie zakresu relacji tworzących powiązania wynikające z relacji o charakterze rodzinnym. Do tej pory powiązania rodzinne dotyczyły wyłącznie rynku krajowego. W propozycji zmian zabrakło ograniczenia tego typu powiązań do lokalnego rynku, co oznacza rozszerzenie powiązań wynikających z relacji rodzinnych na rynek zagraniczny. Powiązania rodzinne jako czynnik generujący obowiązki w zakresie cen transferowych to fenomen w skali międzynarodowej. W większości krajów za kluczowe uznaje się powiązania kapitałowe. Sam fakt identyfikacji powiązań rodzinnych na rynku polskim wzbudza wątpliwości. Natomiast ich rozszerzenie na rynek zagraniczny wydaje się znacząco wykraczać poza międzynarodowe standardy. Co to oznacza dla podatnika? Według propozycji zmian w ustawie małżonkowie, krewni lub powinowaci do drugiego stopnia (np. rodzeństwo małżonka), mogą wywierać znaczący wpływ na spokrewnionych podatników prowadzących działalność w Polsce, czy w innym państwie, w związku z czym się podmiotami powiązanymi. . W ramach konsultacji publicznych Związek Banków Polskich zaproponował ograniczenie powiązań rodzinnych do I stopnia (zamiast obecnie obowiązujących II stopnia). Wygląda na to, że pomimo zapowiedzi „uproszczenia” regulacji związanych z definicją podmiotów powiązanych, zakres okoliczności generujących powiązania został wręcz rozszerzony. Warto zatem przygotować się do weryfikacji różnego rodzaju powiązań w realizowanych transakcjach, ponieważ może okazać się, że transakcje dotąd nie identyfikowane w świetle obowiązujących przepisów zostaną objęte przepisami w zakresie cen transferowych w nowym porządku prawnym.