Czy nieaktywny podatnik VAT ma prawo do odliczenia?

Prawo podatników do odliczenia podatku naliczonego od zakupu towarów i usług do celów działalności opodatkowanej stanowi podstawową zasadę wspólnego europejskiego systemu VAT i co do zasady nie podlega ograniczeniu.

Powyższe wielokrotnie podkreślał Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej [TSUE], który w jednym z swoich ostatnich wyroków ponownie podjął zagadnienie prawa podatnika do odliczenia VAT i możliwości (zakresu) ograniczenia tego prawa.

Sprawa dotyczyła rumuńskiej spółki zajmującej się montażem, instalacją i konserwacją farm wiatrowych. W ramach swojej działalności nabywała towary i usługi od dostawców ustanowionych i zarejestrowanych dla celów VAT w Rumunii i innych krajach UE. Spółka została uznana przez rumuńskie organy podatkowe za nieaktywnego podatnika dla celów VAT, ponieważ nie składała deklaracji przez 6 miesięcy i z tego powodu została wykreślona z rejestru. W wyniku przeprowadzonej kontroli podatkowej, rumuński organ podatkowy wydał decyzję ustalającą wysokość podatku i odmawiającą Spółce prawa do odliczenia VAT, a także nałożył na nią karę w znacznej wysokości (ok. 654 000 EUR) z tego powodu, że skorzystała z prawa do odliczenia, do którego – w ocenie organu – nie miała prawa z uwagi na brak statusu podatnika czynnego.

TSUE w wyroku wydanym 12 września 2018 r. wskazał, że prawo do odliczenia VAT podlega wymogom lub przesłankom o charakterze zarówno materialnym, jak i formalnym. Oznacza to, że w celu skorzystania z prawa do odliczenia, po pierwsze, dany podmiot musi być „podatnikiem” w rozumieniu dyrektywy 2006/112 oraz po drugie, towary lub usługi, które są nabywane, powinny być wykorzystywane przez podatnika na późniejszym etapie obrotu na potrzeby jego własnych opodatkowanych transakcji. W zakresie wymogów formalnych, to podatnik w celu dokonania odliczenia musi posiadać fakturę sporządzoną zgodnie z dyrektywą 2006/112.

Jednakże – jak wskazał TSUE – podstawowa zasada neutralności VAT wymaga, aby odliczenie naliczonego VAT było możliwe, jeżeli zostały spełnione wymogi materialne, nawet jeśli nie zostały spełnione niektóre wymogi formalne. W szczególności identyfikacja do celów VAT oraz obowiązek zgłoszenia przez podatnika rozpoczęcia, zmiany i zakończenia działalności – w ocenie TSUE – stanowią jedynie wymogi formalne, które nie mogą podważać w szczególności prawa do odliczenia VAT, jeżeli materialne przesłanki powstania tego prawa zostały spełnione.

W związku z tym nie można uniemożliwić podatnikowi VAT skorzystanie z prawa do odliczenia z tego powodu, że nie został zarejestrowany dla celów VAT.

Podsumowując, z powyższego wynika, że o ile wymogi materialne dające prawo do odliczenia podatku naliczonego są spełnione, a prawo to nie jest wykonywane w sposób stanowiący oszustwo lub nadużycie, spółka ma prawo do skorzystania z prawa do odliczenia.

Wyrok TSUE z 12 września 2018 r. w sprawie C‑69/17, Siemens Gamesa Renewable Energy România SRL przeciwko Agenţia Naţională de Administrare Fiscală – Direcţia Generală de Soluţionare a Contestaţiilor i Agenţia Naţională de Administrare Fiscală – Direcţia Generală de Administrare a Marilor Contribuabili