Czy można odliczyć VAT z faktury wystawionej przez sprzedawcę za okresy przedawnione?

Pozytywnej odpowiedzi na to pytanie udzielił unijny Trybunał w wydanym wczoraj wyroku w sprawie C-533/16 (Volkswagen AG) http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=200484&pageIndex=0&doclang=PL&mode=req&dir=&occ=first&part=1&cid=660143

Chodziło o prawo do zwrotu podatku VAT na Słowacji dla podmiotu niemieckiego, który w 2010 r. otrzymał faktury za towary zakupione w latach 2004-2010. Słowacki dostawca pierwotnie uznał płatności od Volkswagen AG jako „rekompensaty finansowe” niepodlegające VAT. Gdy się zreflektował w 2010 r., że postąpił nieprawidłowo, wystawił wszystkie zaległe faktury, skorygował deklaracje i zapłacił VAT do urzędu skarbowego. Urząd słowacki odmówił jednak nabywcy zwrotu podatku VAT za lata 2004 – 2006 z uwagi na upływ 5-letniego terminu od powstania prawa do odliczenia VAT, które to prawo w ustawie słowackiej jest skorelowane z powstaniem obowiązku podatkowego. Innego zdania był Trybunał, który uznał, że w tym przypadku przepisy słowackie są niezgodne z prawem unijnym i nabywca ma prawo odliczyć VAT z faktur wystawionych po upływie 5-letniego terminu od dnia dostawy.

Co to oznacza dla polskich podatników? Czy w każdej sytuacji nabywca może odliczyć VAT naliczony z faktury wystawionej po upływie terminu przedawnienia, czyli gdy sprzedawca nie musi już wpłacać do urzędu podatku należnego? Nie jest to takie oczywiste.

W tej mierze brzmienie polskich przepisów jest korzystniejsze niż słowackich, a nawet unijnych. W polskiej ustawie prawo do odliczenia powstaje w dacie powstania obowiązku podatkowego (art. 86 ust. 10), jednak nie wcześniej niż z momentem otrzymania faktury (art. 86 ust. 10b pkt 1). W efekcie obie przesłanki łącznie determinują powstanie prawa do odliczenia VAT. Literalna wykładnia pozwala zatem nabywcy odliczyć VAT w momencie otrzymania faktury, nawet jeśli od obowiązku podatkowego upłynął okres 5 lat. Kwestia zapłaty VAT przez dostawcę z punktu widzenia prawa do odliczenia nabywcy pozostaje bez znaczenia. Z kolei w dyrektywa 2006/112 uzależnia powstanie prawa do odliczenia wyłączenie od obowiązku podatkowego, zaś otrzymanie faktury jest warunkiem pozwalającym z tego prawa skorzystać.

Czy zatem polski podatnik może bez problemu odliczyć VAT z faktury, którą sprzedawca wystawił po 5 latach od dostawy? W zasadzie jedyną podstawą do kwestionowania odliczenia może być przepis o nadużyciu prawa (art. 5 ust. 5 ustawy). Organy musiałyby zatem wykazać, że doszło do nadużycia. Na te kwestie zwrócił uwagę również Trybunał w omówionym wyroku, uzasadniając prawo do odliczenia po stronie nabywcy. TSUE podkreślił, że nie mogło dojść do oszustwa czy nadużycia prawa, gdyż podatek należny został zapłacony przez sprzedawcę. W praktyce więc najlepiej nie wystawiać faktur z podatkiem VAT po upływie terminu przedawnienia, gdyż z pewnością sprzedawca nie ma takiego obowiązku, zaś nabywca może mieć problem z odliczeniem.