Czy każda pożyczka jest ukrytym zyskiem?

Wojewódzkie sądy administracyjne prezentują różne stanowiska dotyczące opodatkowania pożyczek udzielanych przez spółki stosujące CIT estoński podmiotom powiązanym. Zasadniczą kwestią jest, czy pożyczki te powinny  być uznawane za ukryte zyski, co stanowi przedmiot bieżących sporów. Kluczowe będzie stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA), którego orzeczenie jest oczekiwane.

System CIT estońskiego, który obowiązuje w Polsce od ponad czterech lat, stanowi odstępstwo od klasycznej zasady opodatkowania dochodu – jego fundamentalna reguła przewiduje odroczenie opodatkowania do momentu, w którym spółka  wypłaca  zyski w formie dywidendy, a także gdy  wystąpią ukryte zysk lub  wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą spółki.

Czym są ukryte zyski?

Ukryte zyski to świadczenia, które z perspektywy ekonomicznej prowadzą do dystrybucji zysków spółki, choć nie mają formy wypłaty dywidendy. Wśród świadczeń, które w praktyce najczęściej uznawane są za ukryte zyski wskazać można m.in. wykorzystywanie składników majątku do celów prywatnych właścicieli, zapłatę odsetek od pożyczek otrzymanych przez spółkę od wspólników lub nierynkowe transakcje naruszające interesy spółki.

Wątpliwości w kwestii pożyczek

Obecnie pojawiają się poważne wątpliwości co do traktowania pożyczek udzielanych przez spółki stosujące CIT estoński  podmiotom powiązanym. Organy podatkowe przyjmują stanowisko, że każda pożyczka udzielona przez takie spółki powinna być traktowana jako ukryty zysk, niezależnie od warunków rynkowych i uzasadnienia ekonomicznego. W interpretacjach indywidualnych Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej powołuje się na przepis art. 28m ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT, który wskazuje pożyczki jako przykład świadczeń mogących stanowić ukryty zysk.

Niektóre sądy, w tym Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach, zauważają, że interpretacja organów podatkowych ignoruje kluczową część ww. przepisu, która mówi, że ukryty zysk to świadczenie, które pozostaje związane z prawem do udziału w zysku. Jeśli zatem okoliczności konkretnej sytuacji nie wskazują na powiązanie pożyczki z prawem do udziału w zysku (w szczególności zachowane są warunki rynkowe), nie należy identyfikować ukrytego zysku, a pożyczka taka nie powinna być traktowana jak dywidenda, ponieważ nie prowadzi do dystrybucji zysków (kapitał spółki ulega wręcz powiększeniu w związku z otrzymywaniem odsetek).

Kontrowersyjne stanowisko niektórych sądów

Nie wszystkie sądy administracyjne zgadzają się z takim podejściem. Przykładem jest wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 23 stycznia 2025 r. (sygn. I SA/Po 497/24), w którym oddalono skargę podatnika, potwierdzając, że każda pożyczka udzielona przez spółkę korzystającą z CIT estońskiego powinna być traktowana jako ukryty zysk. To stanowisko jest zgodne z interpretacjami organów podatkowych.

Kluczowe rozstrzygnięcie NSA

Wobec istniejących rozbieżności w orzecznictwie, decydujące znaczenie będzie miało stanowisko NSA , którego orzeczenie jest wyczekiwane przez spółki stosujące CIT estoński. Dotychczas NSA nie wypowiadał się w tej sprawie, ale jego rozstrzygnięcie może znacząco wpłynąć na przyszłość praktyki opodatkowania pożyczek w systemie ryczałtu od dochodów spółek.