Czy członek zarządu może zostać uznany za podatnika VAT?

Wyrok TSUE z 21 grudnia 2023 r., sygn. C-288/22, w sprawie Administration de l’Enregistrement, des Domaines i de la TVA.

Niedawny wyrok TSUE dotyczył członka zarządu kilku spółek akcyjnych prawa luksemburskiego. W spółkach tych członek zarządu wykonywał szereg zadań, m.in.: przyjmował sprawozdania od kadry kierowniczej lub przedstawicieli danych spółek, dokonywał wyboru kierownictwa operacyjnego czy uczestniczył w opracowywaniu decyzji dotyczących sprawozdań finansowych. Po sporach z luksemburskimi organami podatkowymi, które uznały że wynagrodzenie członka zarządu podlega opodatkowaniu VAT, sprawa trafiła do sądu okręgowego w Luksemburgu. Ten z kolei wystąpił do TSUE z pytaniem prejudycjalnym. Wątpliwości sądu odsyłającego dotyczyły m.in. tego, czy członek zarządu uzyskuje wynagrodzenie w zamian za świadczone usługi na rzecz tej spółki, czy prowadzi on działalność gospodarczą dla celów VAT oraz czy działalność prowadzona jest samodzielnie.

Stanowisko TSUE

TSUE uznał, że członek zarządu będzie prowadził działalność gospodarczą w myśl art. 9 Dyrektywy VAT, jeżeli świadczy odpłatnie usługi na rzecz spółki, a także, jeśli działalność ma charakter stały i jest wykonywana za wynagrodzeniem, którego sposób ustalenia jest możliwy do przewidzenia. TSUE wskazał, że członek zarządu może być podatnikiem VAT nie tylko wówczas, gdy wynagrodzenie jest ustalone ryczałtowo, ale też procentowo, w zależności od zysku. Przeanalizować wtedy należy możliwość przyznania wynagrodzenia w przypadku braku zysku lub jego minimalnej wysokości. TSUE podkreślił, że powołanie osoby fizycznej na funkcję członka zarządu spółki akcyjnej na odnawialną kadencję, trwającą maksymalnie sześć lat, nadaje działalności takiego członka charakter stały. TSUE uznał także, że członek zarządu nie prowadzi działalności w sposób samodzielny. Wywiódł to m.in. z faktu, że w ramach swojej działalności członek ten ma swobodę przedkładania zarządowi wszelkich propozycji i udzielania porad oraz głosowania w zarządzie według własnego uznania (nie jest związany stosunkiem podporządkowania). Nie ponosi on też ryzyka gospodarczego, bowiem w istocie ryzyko ciąży na spółce.

Znaczenie w VAT

W świetle tezy wyroku TSUE, członek zarządu nie działa jako podatnik VAT i w konsekwencji jego wynagrodzenie nie podlega opodatkowaniu VAT. W praktyce oznacza to, że tak długo, jak członek zarządu nie ponosi własnego ryzyka gospodarczego i osobistej odpowiedzialności, tak długo jego wynagrodzenie nie będzie opodatkowane VAT. Wyrok wpisuje się w aktualną linię interpretacyjną, która zakłada konieczność całościowej, indywidualnej oceny działalności członka zarządu pod kątem wykonywania działalności we własnym imieniu, na własny rachunek, własną odpowiedzialność oraz uwzględnieniem, czy ponosi on w związku z tym ryzyka gospodarcze.