Czy czekają nas kolejne zmiany w VAT w gospodarce platformowej?

W styczniu 2022 r. Komisja Europejska zaprosiła zainteresowane podmioty do udziału w konsultacjach publicznych dotyczących VAT w epoce cyfrowej. Jak wskazano w ogłoszeniu konsultacji, obecnie obowiązujące regulacje w podatku VAT nie nadążają za wyzwaniami związanymi ze zmianą sposobu działania przedsiębiorstw, w szczególności coraz większej roli platform cyfrowych, jak również nie rozwiązują problemu rozbudowanych obowiązków podatkowych nakładanych na przedsiębiorców (przykładowo w zakresie odrębnej rejestracji dla celów VAT w poszczególnych państwach członkowskich).

Komisja podała trzy obszary, w ramach których prowadzi konsultacje, i które mają zostać zaadresowane jeszcze w 2022 r. poprzez propozycje zmian ustawodawczych w VAT:

1. Wymogi w zakresie sprawozdawczości cyfrowej, w tym e-fakturowania
2. Opodatkowanie podatkiem VAT podmiotów gospodarki opartej na platformach cyfrowych
3. Jednolita rejestracja VAT w UE oraz Importowy One Stop Shop (IOSS).

Wynikiem dotychczasowych prac jest opublikowanie przygotowanego na zlecenie Komisji Europejskiej raportu „VAT in digital age” (dostęp na dzień 6 września 2022r.)

Problemy wynikające z obecnie obowiązujących regulacji

Jak wskazano w raporcie, poszczególne państwa członkowskie wprowadzają własne mechanizmy i systemy w ramach których podatnicy zobowiązani są do raportowania danych w formie cyfrowej.

Brak zharmonizowanej sprawozdawczości cyfrowej w Unii Europejskiej prowadzi jednak do znacznego wzrostu kosztów obsługi podatkowej przedsiębiorstw, działających na terenie wielu państw członkowskich. Dodatkowo fragmentaryzacja systemów nie pozwala krajom na efektywną walkę z oszustwami podatkowymi. Wśród możliwych rozwiązań problemu jako najbardziej korzystne wymieniono wprowadzenie unijnego obowiązku w zakresie sprawozdawczości cyfrowej, w tym e-fakturowania. Raportowanie mogłoby mieć charakter tylko częściowego (ograniczonego do transakcji transgranicznych) lub w pełni zharmonizowanego modelu (obejmującego transakcje krajowe i transgraniczne).  

W zakresie gospodarki opartej na platformach cyfrowych znacznym problemem jest brak dostosowania obecnych regulacji VAT do zmieniających się sposobów, w jaki dochodzi do świadczenia usług za ich pośrednictwem. W przypadku usług świadczonych poprzez platformy cyfrowe nie mamy do czynienia z tradycyjnym stosunkiem usługodawca- klient, lecz schematem, w którym usługodawca świadczy usługi klientowi poprzez platformę cyfrową, która oferuje korzystającym (zarówno usługodawcom, jak i usługobiorcom) szereg dodatkowych świadczeń. Wątpliwości interpretacyjne na gruncie VAT pojawiają się szczególnie w zakresie sposobu ustalenia statusu dostawców usług korzystających z platform cyfrowych, jak i charakteru świadczeń oferowanych przez platformy cyfrowe i miejsca ich opodatkowania dla celów VAT (tj. kraju, który uprawniony będzie do pobrania podatku/ ewentualnie jego rozliczenia w krajowej deklaracji VAT).

Jednym z rozwiązań, które są rozważane w raporcie jako potencjalnie najkorzystniejsze, jest zaimplementowanie regulacji prawnych uznających platformę cyfrową za uznanego dostawcę (de facto dokonującego dostawy dla celów VAT). Reżim uznanego dostawcy został już wprowadzony w stosunku do niektórych dostaw towarów do konsumentów realizowanych za pośrednictwem platform handlowych (na podstawie zmian wprowadzonych tzw. Pakietem VAT e-commerce).

Zgodnie z przedstawioną propozycją, rola platformy jako uznanego dostawcy miałaby aktywować się, w zależności od rozważanych opcji, jedynie w przypadku niektórych usług, bądź też w przypadku każdej płatnej usługi oferowanej poprzez platformę, i miałaby zależeć od charakteru usługodawcy (tylko w określonych przypadkach platforma byłaby uznanym dostawca dla celów VAT).

Wówczas analogicznie jak w przypadku reżimu uznanego dostawcy dla transakcji towarowych, pierwsza transakcja (pomiędzy dostawcą usług a platformą) byłaby zwolniona bądź poza zakresem VAT. Natomiast transakcja pomiędzy platformą a klientem byłaby opodatkowana VAT zależnie od rodzaju usługi. Komisji Europejska w swoich propozycjach idzie więc w kierunku dalszego rozszerzenia obowiązków platform handlowych w zakresie podatku VAT.

Jednolita rejestracja dla celów VAT w UE coraz bliżej?

W ostatniej części raportu skupiono się na możliwościach wprowadzenia dalszych zmian w kierunku jednolitej rejestracji na VAT w UE. Zaproponowane warianty rozszerzają zaimplementowany już One Stop Shop (OSS) na kolejne rodzaje transakcji. Zmiany miałyby objąć raportowanie w ramach OSS wewnątrzwspólnotowych przemieszczeń własnych towarów (nietransakcyjny WNT oraz WDT), w przypadku gdy stanowią pierwszą część w transakcji B2BB2C, bądź B2BB2B, jak również krajowe transakcje sprzedaży B2C.

Oceniono, że będzie to mieć pozytywny wpływ na zmniejszenie obowiązków administracyjnych i wysokich kosztów obsługi rejestracji na VAT w wielu państwach członkowskich.

Na ten moment prawdopodobne jest więc, że możemy spodziewać się stopniowego zwiększania zakresu transakcji rozliczanych w ramach OSS (przede wszystkim nietransakcyjnych przemieszczeń wewnątrzwspólnotowych) przy zachowaniu dotychczasowego sposobu odliczania VAT naliczonego. W związku z powyższym, jeśli podatnik dokonuje zakupów w wielu krajach UE, pomimo rozszerzania OSS na kolejne transakcje wciąż bardziej opłacalne może być utrzymywanie rejestracji VAT w tych poszczególnych krajach członkowskich.