Czy aktualizowanie analiz cen transferowych raz na trzy lata jest wystarczające?

Analiza porównawcza, określana również mianem analizy benchmarkingowej, stanowi co do zasady kluczowy element dokumentacji cen transferowych. Celem analizy porównawczej jest wykazanie, że dana transakcja kontrolowana została zawarta zgodnie z zasadą ceny rynkowej (arm’s length principle). Poprawnie sporządzona analiza stanowi więc dla podatnika zabezpieczenie w przypadku pojawienia się zarzutów o nierynkowym charakterze transakcji podczas ewentualnej kontroli podatkowej.

Dlatego tak istotne jest posiadanie analizy porównawczej cechującej się wysoką jakością oraz aktualnej w świetle obowiązujących przepisów.

Jak często należy aktualizować analizę porównawczą?

Odpowiedź na postawione pytanie została zawarta w art. 11r Ustawy o CIT, zgodnie z którym analiza porównawcza oraz analiza zgodności podlegają aktualizacji nie rzadziej niż co 3 lata, chyba że zmiana otoczenia ekonomicznego w stopniu znacznie wpływającym na sporządzoną analizę uzasadnia dokonanie aktualizacji w roku zaistnienia tej zmiany.

W związku z powyższym, Ustawa o CIT wprowadza dwa warunki wpływające na konieczność aktualizowania analiz porównawczych, tj. (i) co trzy lata, (ii) chyba, że wcześniej zaistniały przesłanki ekonomiczne powodujące konieczność dokonania aktualizacji w danym roku (tj. w roku wystąpienia tych zmian).

Wyznaczenie 3-letniego okresu aktualności analizy porównawczej

Wbrew pozorom, przepisy nie precyzują w jaki sposób należy obliczać trzyletni okres, w którym można stosować posiadaną analizę porównawczą. Najczęściej przyjmowanym podejściem jest wykorzystywanie sporządzonej analizy porównawczej na potrzeby transakcji dokumentowanej w trzech kolejnych latach. Oznacza to, że chcąc potwierdzić rynkowość warunków danej transakcji w kolejnym roku (gdy analiza była wykorzystana w ramach spełnienia obowiązków w trzech kolejnych latach), należy sporządzić aktualizację posiadanej analizy dla danej transakcji.

Bardziej liberalne podejście zakłada obliczanie wskazanego w Ustawie o CIT trzyletniego okresu od momentu sporządzenia analizy porównawczej lub daty pobrania danych porównawczych z zewnętrznej bazy na potrzeby sporządzenia takiej analizy.

Jednak rzeczywistość nie zawsze jest taka prosta i ustawodawca wprowadził drugi warunek, wpływający na konieczność przeprowadzenia aktualizacji analiz porównawczych.

Przeanalizowanie wpływu zmian w otoczeniu ekonomicznym

Drugie kryterium wskazane w art. 11r Ustawy o CIT, dotyczy zmian w otoczeniu ekonomicznym, które w istotny sposób wpływają na sporządzoną analizę porównawczą, tj. czynników i uwarunkowań zewnętrznych, które w znacznym stopniu oddziaływały na działalność biznesową podatnika oraz otoczenie, w którym on funkcjonuje.

Przykładem ww. zmian mogą być zdarzenia, które miały miejsce w latach 2020-2022, i które w istotny sposób wpłynęły zarówno na lokalną, jak i globalną gospodarkę. Wpływ ten nie był jednak tożsamy dla każdego sektora. Dla niektórych sektorów gospodarki wspomniane zmiany miały pozytywny wpływ na koniunkturę, dla innych negatywny, a jeszcze dla innych nie miały one istotnego wpływu. Niezależnie jednak od kierunku tych zmian, należy wziąć je pod uwagę podczas weryfikacji aktualności posiadanych analiz porównawczych.

Wydarzenia, które silnie wpłynęły na rzeczywistość gospodarczą w Polsce w 2022 roku to przede wszystkim inwazja Rosji na Ukrainę oraz wysoka inflacja (spowodowana pandemią COVID-19 oraz wspomnianą napaścią zbrojną). Miały one (i mają nadal) wpływ na ograniczony dostęp do niektórych surowców, kryzys energetyczny, wzrost kosztów finansowania kredytów oraz drastyczny wzrost kosztów życia w Polsce, co wiąże się również ze zwiększeniem kosztów prowadzenia działalności gospodarczej.

Wnioski

Kwestia wpływu zmian otoczenia ekonomicznego na konieczność aktualizacji analiz benchmarkingowych często wydaje się być pomijana przez podatników a nawet niektóre firmy doradcze sporządzające analizy porównawcze na ich zlecenie (pomimo, że takie informacje wykazywane są m.in. w sprawozdaniach finansowych).

Jednak przy takiej dynamice zmian na rynkach gospodarczych, jaką obserwowaliśmy w ostatnich latach, nie można pomijać zmian gospodarczych, które wpływają na naszą codzienność. Tak więc określając obowiązki cen transferowych za 2022 rok należy przeanalizować czy posiadane analizy są aktualne, zarówno pod względem obowiązywania trzyletniego okresu wskazanego w ustawie, jak i wpływu zmian otoczenia ekonomicznego na realizowane transakcje z podmiotami powiązanymi.

Zdajemy sobie sprawę, że dokładne przeanalizowanie wpływu sytuacji gospodarczej na działalność biznesową podatnika może nie być łatwe i rodzić dodatkowe pytanie. Jednak należy pamiętać, że wysiłek i koszt włożony nawet w coroczną aktualizację posiadanych analiz benchmarkingowych może być dużo niższy w porównaniu do konsekwencji wynikających z zakwestionowania aktualności wyników benchmarków przez organ podatkowy w przypadku kontroli.