Czas na zmiany w zakresie stawek VAT

5 kwietnia 2022 r. Rada UE przyjęła Dyrektywę 2022/542, w sprawie zmiany dyrektyw 2006/112/WE i (UE) 2020/285 w zakresie stawek podatku od wartości dodanej.

Potrzeba nowelizacji

Preambuła Dyrektywy wskazuje m.in., że wszystkie państwa członkowskie muszą być traktowane równo, w związku z czym powinny mieć takie same możliwości stosowania stawek obniżonych. Stawki te powinny jednak pozostać wyjątkiem od stawki podstawowej.

Państwa członkowskie powinny mieć jednocześnie zapewnioną większą elastyczność w zakresie ich określania.

Co jest dodatkowo istotne, w kontekście szeroko pojętego celu, jakim jest zielona gospodarka dekarbonizacja i przyczynienie się do neutralności klimatycznej – proponowane rozwiązania mają na celu przygotowywanie się do stopniowego wycofywania istniejącego preferencyjnego traktowania dostaw i usług szkodliwych dla środowiska.

Jakie możliwości wprowadza Dyrektywa?

Państwa członkowskie mogą stosować nie więcej niż dwie stawki obniżone w wysokości co najmniej 5%, stawkę obniżoną niższą niż stawka minimalna 5% oraz zwolnienie z prawem do odliczenia VAT naliczonego. Przepisy Dyrektywy precyzują, w jakich warunkach stawki te mogą być stosowane.

– stawka nie niższa niż 5%

Państwa członkowskie będą mogły stosować obniżoną stawkę, nie niższą niż 5%, wobec maksymalnie 24 kategorii towarów i usług z wymienionych w załączniku nr III do Dyrektywy.

Ilość grup towarów i usług ujętych w załączniku nr III, w porównaniu do jego poprzedniego brzmienia, została zmodyfikowana oraz rozszerzona. Załącznik został uzupełniony m.in. o odzież i obuwie dziecięce, dostawę rowerów, dzieł sztuki, żywych roślin, czy też określonych rodzajów energii.

Wskazanie, że prawo do stosowania obniżonej stawki dotyczy „maksymalnie” 24 kategorii towarów i usług oznacza, że każde państwo członkowskie może np. zastosować jedną stawkę obniżoną w odniesieniu do jednej kategorii, jak też dwie obniżone stawki w odniesieniu do 24 kategorii.

– stawka niższa niż 5% oraz stawka 0% (zwolnienie z prawem do odliczenia VAT naliczonego)

Państwa członkowskie będą mogły również wprowadzić jedną stawkę niższą niż 5%, jak również zastosować stawkę 0% (a ściślej zwolnienie z prawem do odliczenia podatku naliczonego, którym to sformułowaniem posługuje się Dyrektywa).

Prawo to będzie przysługiwać w odniesieniu do maksymalnie 7 grup towarów i usług wymienionych w załączniku III do Dyrektywy, ujętych w pkt od 1 do 6 oraz w pkt 10c., a więc dostaw towarów i świadczenia usług uznawanych za zaspokajające podstawowe potrzeby. Do tego zakresu zalicza się: dostawa środków spożywczych, wody, produktów farmaceutycznych, sprzętu medycznego (jak również dostosowanie, naprawa, wynajem i dzierżawa takich towarów), przewóz osób i transport towarzyszących im towarów lub świadczenie usług związanych z przewozem osób, dostawa książek, gazet i czasopism zarówno w formie tradycyjnej jak i elektronicznej oraz dostawa i instalacja paneli słonecznych we wskazanych w przepisie budynkach.

Tu podobnie – „maksymalnie” oznacza, że każde państwo członkowskie będzie mogło np. zastosować wyłącznie jedną z tych stawek (5% lub 0% tj. zwolnienie z prawem do odliczenia) lub obie stawki do nie więcej niż 7 ze wskazanych grup towarów lub usług.

Dodatkowo, Dyrektywa porusza kwestię stosowania przez państwa członkowskie stawki obniżonej lub przyznawania zwolnienia z prawem do odliczenia VAT naliczonego w oparciu o odstępstwa obowiązujące w dniu 1 stycznia 2021 r.

I tak, państwa członkowskie, które stosowały w dniu 1 stycznia 2021 r. zwolnienie z prawem do odliczenia podatku naliczonego lub stawkę VAT niższą niż 5% w odniesieniu do dostaw towarów lub świadczenia usług wymienionych w załączniku III pkt 1–6 i 10c, mogą nadal stosować te stawki obniżone lub przyznawać te zwolnienia.

Państwa członkowskie, które w dniu 1 stycznia 2021 r. stosowały stawki obniżone niższe niż 12%, lub przyznawały zwolnienia z prawem do odliczenia VAT w odniesieniu do dostaw towarów lub świadczenia usług innych niż wymienione w załączniku III, mogą nadal stosować te stawki obniżone lub przyznawać te zwolnienia do dnia 1 stycznia 2032 r. lub do dnia przyjęcia przepisów ostatecznych. Natomiast państwa członkowskie, które (również w odniesieniu do dostaw towarów lub świadczenia usług innych niż wskazane w załączniku nr III) stosowały w dniu 1 stycznia 2021 r. stawki obniżone nie niższe niż 12% będą mogły nadal stosować te stawki obniżone.

Termin na implementację

Państwa członkowskie mają czas na transpozycję nowych regulacji wprowadzanych Dyrektywą do 31 grudnia 2024 r. Przepisy te mają być stosowane przez państwa członkowskie od 1 stycznia 2025 r.

Na naszym blogu „Trochę o VAT” będziemy na bieżąco informować o postępie prac mających na celu implementację przepisów Dyrektywy do polskiego porządku prawnego.