Analizy porównawcze w kontekście nadchodzącego kryzysu
Niewątpliwie w najbliższym czasie sytuacja gospodarcza wpłynie na spadek rentowności wielu podmiotów. Rynkowy poziom rentowności, do którego mają się odwoływać podmioty powiązane przy zawieraniu transakcji, będzie w 2020 roku trudny do zbadania. Tym bardziej, że sytuacja jest dynamiczna i ciężko określić, jak daleko idące skutki pociągnie za sobą panująca pandemia.
Wiele podmiotów zaczyna rozważać kwestie aktualizacji analiz porównawczych – czy i kiedy powinny one zostać przeprowadzone. Analizy porównawcze, zgodnie z polskimi przepisami o cenach transferowych podlegają aktualizacji nie rzadziej niż co 3 lata, chyba że zmiana otoczenia ekonomicznego, w stopniu znacznie wpływającym na sporządzoną analizę, uzasadnia dokonanie aktualizacji w roku zaistnienia tej zmiany. Tym samym, przez niewątpliwą „zmianę otoczenia ekonomicznego” w roku 2020, analizy przygotowane w ostatnim czasie, które w warunkach przed wybuchem pandemii byłyby jeszcze aktualne, najprawdopodobniej będą musiały zostać zaktualizowane w oparciu o najnowsze dane rynkowe. O ile być może możliwe będzie wykorzystanie analiz przygotowanych w 2017 roku jeszcze do dokumentacji za rok 2019, to za rok 2020 konieczne będzie przygotowanie studium na nowszych danych.
Może to jednak stanowić pewien problem ze względu na opóźnienie w aktualizacji danych finansowych w bazach danych wykorzystywanych do przeprowadzenia analiz porównawczych. Studia porównawcze są bowiem przygotowywane zazwyczaj w oparciu kilkuletni przedział czasowy. Przykładowo analiza przygotowywana w roku 2019 opiera się na danych z lat 2016-2018. Tym samym, w roku 2020 podatnik będzie musiał zmierzyć się z uzasadnieniem rentowności, osłabionej ze względu na kryzys gospodarczy na podstawie danych z lat 2017-2019, które nie odzwierciedlają panującej w 2020 sytuacji rynkowej. O ile do tej pory podobne problemy rozwiązywano dłuższym okresem badanej próby (trzy- lub pięcioletnim), o tyle w obecnej sytuacji weryfikacja rynkowego charakteru rozliczeń będzie wymagała dodatkowych korekt lub uzasadnienia.
Problem ten jest już także widoczny w przypadku analiz dla transakcji finansowych, ale w odwrotnym wymiarze, tj. na analizy przygotowywane obecnie, w celu uzasadnienia warunków transakcji finansowych zawartych w roku 2019, już ma wpływ obecna pandemia. W szczególności, trendy te zauważalne są przy kalkulacji ratingu podmiotów. Rating kredytowy, wykorzystywany jako główne kryterium porównywalności przy analizach pożyczek, ma również kluczowe znaczenie w przypadku gwarancji. Ponadto, w związku z polityką fiskalną, mającą na celu walkę ze spowolnieniem gospodarczym, obniżeniu ulegają także referencyjne stopy procentowe, co również przekłada się na warunki transakcji finansowych, w szczególności pożyczek. Zatem ze względu na to, że wykorzystywane powszechnie do przeprowadzania analiz finansowych bazy danych gromadzą dane finansowe ze światowych rynków finansowych, a aktualizacja tych danych odbywa się nieustannie i na bieżąco, nadchodzący kryzys może mieć wpływ nawet na analizy finansowe przygotowywane na potrzeby dokumentacji za 2019 rok.
Dodatkowo, w przypadku nowych pożyczek konieczne jest uwzględnienie obecnie panującej sytuacji i przełożenie jej na warunki finansowania. Analizy porównawcze przygotowane przed rokiem 2020 mogą nie odzwierciedlać obecnych warunków rynkowych i nie powinny być wykorzystywane do ustalenia warunków nowych transakcji.
Kwestia ustalenia warunków transakcji finansowych i dostosowania rentowności podmiotów do warunków rynkowych jest istotna ze względu na wpływ, jaki może mieć na ograniczenie ryzyka doszacowania dochodu przez organy podatkowe w przypadku ewentualnej kontroli. Ponadto kluczowe jest ograniczenie ryzyka złożenia nieprawidłowego oświadczenia o sporządzeniu dokumentacji cen transferowych, w którym potwierdza się, ze ceny transferowe w transakcjach wewnątrzgrupowych zostały zawarte na poziomie rynkowym.