Czy można uprościć VAT?

Prawo, w tym prawo podatkowe, można w praktyce zmieniać na dwa sposoby – zmieniając przepisy lub zmieniając samą ich wykładnię oraz stosowanie. Można zatem uprościć prawo podatkowe dokonując wyłącznie wykładni pro tributario, pozostawiając natomiast przepisy ustawy bez zmian.

Niedawno zakończył się ogłoszony przez Ministerstwo Finansów pierwszy etap konsultacji ws. uproszczeń w VAT. Zebrano 50 opinii od osób indywidualnych, firm, doradców podatkowych, a także organizacji zrzeszających przedsiębiorców, które niedługo powinny zostać opublikowane na stronie internetowej MF. W ramach konsultacji MDDP również zgłosiło listę 12 istotnych poprawek, mających na celu uproszczenie ustawy o VAT.

Konsultacje obejmowały jednak wyłącznie postulaty zmian legislacyjnych do ustawy VAT oraz rozporządzeń wykonawczych do niej. Nie dotyczyły natomiast samego stosowania prawa oraz wykładni przepisów. A przecież w wielu wypadkach już samo zastosowanie praktyczniejszej wykładni przepisów umożliwiłoby rozwiązanie wielu sporów podatkowych.

Teoretycznie, rok do roku wydawanych jest coraz mniej interpretacji indywidualnych (w 2017 roku liczba wydanych interpretacji spadła do 25 718 z 33 605 w 2016 roku i z 37 710 w 2015 roku). Jednak ciągle jest to dość duża liczba, co potwierdza zawiłość prawa podatkowego. Większość z nich, bo aż 54% dotyczyło podatku VAT. Powstaje więc pytanie, czy wyłącznie zmiana przepisów pozwoli uprościć VAT? Niekoniecznie. Czasem nawet na pierwszy rzut oka jasne przepisy mogą dostarczyć wielu problemów, w przypadku konieczności ich stosowania (np. ustalenie momentu powstania obowiązku podatkowego przy zaliczkach na poczet usługi najmu albo ustalenie momentu powstania obowiązku podatkowego przy dostawie samochodów, oddawanych następnie w ramach umowy leasingu). Jasne instrukcje organów na pewno by pomogły. Ministerstwo Finansów ma przecież takie instrumenty jak objaśnienia podatkowe i interpretacje ogólne.

Dodatkowo powstały nowe problemy związane z poszczególnymi strukturami JPK „na żądanie”, które nie są czytelne dla podatnika oraz nie są pozbawione błędów. W tym przypadku zmiana ustawy VAT nic nie pomoże, natomiast podatnicy wskazują na wiele problemów (np. brak możliwości wpisania w strukturze JPK_FA numerów VAT-UE kontrahentów z innym formatem niż 10 cyfr).

Podsumowując, uproszczenie VAT wcale nie musi odbywać się przy pomocy zmiany przepisów. Czasem formalne usystematyzowanie podejścia organów może wystarczyć. Dodatkowo w Ordynacji podatkowej są przecież przepisy dotyczące rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika, jednak najczęściej organy w trakcie kontroli wątpliwości takich nie mają. A szkoda.