Usługi niematerialne na celowniku organów skarbowych – jak bronić się przed recharakteryzacją transakcji?

Mechanizm recharakteryzacji polega na zakwestionowaniu przez organ skarbowy klasyfikacji transakcji z podmiotem powiązanym, jakiej dokonał podatnik. Wówczas kontrolujący, na podstawie oceny zaangażowanych przez strony funkcji, aktywów i ryzyk, ustala transakcję właściwą, czyli taką jaka w jego ocenie rzeczywiście miała miejsce.

Stosując mechanizm recharakteryzacji organ może dokonać własnej wyceny rynkowego poziomu wynagrodzenia, opierając się na sporządzonej przez siebie analizie porównawczej. Co więcej, jeżeli w wyniku kontroli organ uzna, że podatnik kierując się racjonalnością ekonomiczną nie zawarłyby danej transakcji kontrolowanej, organ może określić dochód (lub stratę) podatnika bez uwzględnienia danej transakcji (tzw. pominięcie transakcji).

Przepisy o recharakteryzacji zostały wprowadzone do ustaw dochodowych w 2019 r. Niemniej jednak, organy podatkowe przyjęły praktykę stosowania znowelizowanych przepisów w zakresie weryfikacji transakcji za lata wcześniejsze.

Przykład zastosowania recharakteryzacji przed 2019 r.

W samym 2023 r. sądy kilkukrotnie rozpatrywały transakcje dotyczące wartości niematerialnych i prawnych. Przykładem zastosowania mechanizmu recharakteryzacji było przyjęcie przez organ skarbowy, że przedmiotem kontrolowanej transakcji z 2015 r. nie było udzielenie licencji spółce z grupy, tylko świadczenie technicznych usług administrowania znakiem towarowym. W konsekwencji, organ zakwestionował analizę porównawczą przygotowaną przez podatnika dla transakcji udzielenia licencji i sporządził własną analizę dla transakcji o niskiej wartości dodanej (tj. administrowania znakiem towarowym). W efekcie, organ zmienił sposób weryfikacji rynkowego poziomu wynagrodzenia, ustalonego pierwotnie jako procent od przychodów, na rzecz narzutu liczonego na niewielkiej bazie kosztowej.  

NSA jednoznacznie opowiada się po stronie podatników

Zdaniem NSA regulacje obowiązujące do 2019 r. nie dawały organom możliwości stosowania recharakteryzacji. Organy podatkowe, korzystając z odpowiedniej metody weryfikacji cen transferowych, miały jedynie kompetencje do zakwestionowania rozliczeń podmiotów powiązanych w zakresie transakcji określonych przez podatnika i w konsekwencji doszacowania dochodu z tytułu tych transakcji. 

Transakcje niematerialne szczególnie wrażliwe na recharakteryzację

Jak wynika z analizy rozpatrywanych spraw przez sądy, organy zazwyczaj wykorzystywały mechanizm recharakteryzacji w przypadku wszelakich transakcji dotyczących udzielenia licencji podmiotowi powiązanemu czy innych transakcji niematerialnych i prawnych. Z naszego doświadczenia wynika ponadto, że organy kwestionują transakcje finansowe twierdząc, że pożyczki od wspólnika w istocie stanowiły dopłatę na kapitał zakładowy spółki.

Co podatnik może zrobić?

Dzięki wyrokom NSA podatnicy, których dotknęła próba recharakteryzacji przez organy kontrolujące, zyskali mocne argumenty na zakwestionowanie takiego podejście w zakresie transakcji realizowanych przed wejściem w życie przepisów w 2019 r.

Niemniej, w odniesieniu do transakcji mających miejsce już po 2019 r. zachęcamy do wzmożonej czujności w zakresie przygotowanych dokumentacji cen transferowych oraz analiz porównawczych. Dokładne opisanie w nich funkcji, aktywów i ryzyk oraz poparcie ich stosownymi dokumentami będą solidną podstawą dla obrony charakteru transakcji wykazanej przez podatnika.

Jeśli chcą Państwo uzyskać więcej informacji na temat wsparcia, jakie możemy zapewnić w zakresie zabezpieczenia transakcji narażonych na recharakteryzację, zachęcamy do kontaktu bezpośredniego. Dodatkowo, zapraszamy do pobrania naszego opracowania „Ceny transferowe w orzecznictwie. Przegląd trendów w 2023 roku.”, które może być cennym źródłem wiedzy dla wszystkich zainteresowanych tą tematyką.