Wykazy podatników VAT - nowe narzędzie od MF już dostępne

O tym, że status podatnika VAT czynnego dostawcy bywa nadal – z perspektywy praktyki organów podatkowych – warunkiem niezbędnym do odliczenia podatku VAT naliczonego przez nabywcę towarów lub usług pisaliśmy nie raz. Dotychczas przedsiębiorcy mieli możliwość weryfikowania wyłącznie bieżącego statusu kontrahentów jako podatników VAT czynnych na portalu podatkowym. Od kilkunastu dni na stronie MF dostępne jest nowe narzędzie.

Na fali prac legislacyjnych związanych z szeroko pojętym uszczelnianiem systemu podatkowego zmianom uległy również regulacje dotyczące rejestracji podmiotów dla celów podatku VAT. Organy podatkowe zyskały możliwość weryfikacji podmiotów występujących o wpis do rejestru podatników VAT czynnych, określono przesłanki odmowy wpisu, a także sytuacje, w których podatnik zostaje wykreślony z urzędu (o czym sam podatnik może w praktyce dowiedzieć się post factum).

Dostępna dotychczas wyszukiwarka podmiotów posiadających status podatnika VAT czynnego działała następująco – po wpisaniu numeru NIP, system wyświetlał informację o tym, czy dany podmiot jest czy nie jest zarejestrowany jako podatnik VAT lub VAT zwolniony. System nie wyświetlał żadnych danych podmiotu, nawet jego nazwy .

Od 13 stycznia 2018 r., w ramach zmian wprowadzonych tzw. ustawą STIR (ustawa z dnia 24 listopada 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych (Dz.U.2017.2491), w życie weszła nowelizacja przepisów o podatku od towarów i usług, która daje nowe możliwości weryfikowania podatników (o czym pisaliśmy tutaj: https://www.mddp.pl_blog/przepisy-o-stir-to-takze-zmiany-w-zakresie-rejestracji-na-vat/).

Na stronie resortu finansów dostępne są wykazy podatników, którym odmówiono rejestracji lub podatników wykreślonych z rejestru oraz podatników przywróconych do rejestru .

Podmioty można wyszukać po NIP lub nazwie i należy wskazać, który z wykazów chcemy przeszukać (wykaz „o którym mowa w art. 96b ust. 1 pkt 1” lub wykaz „o którym mowa w art. 96b ust. 1 pkt 2”).

Wyniki wyszukiwania zawierają istotne informacje na temat podmiotu – m.in. firmę (nazwę) lub imię i nazwisko, NIP, REGON, PESEL, numer w KRS, adres siedziby lub głównego miejsca prowadzenia działalności. Co pomocne przy wstępnej weryfikacji kontrahenta (np. w ramach tzw. compliance due diligence) wskazane zostają także imiona i nazwiska oraz PESEL osób uprawnionych do reprezentacji (zarząd, prokurent) oraz dane wspólników.

W zakresie danych dotyczących rejestracji VAT wykaz udostępnia informacje o dacie rejestracji, dacie wydania odmowy wpisu do rejestru oraz ewentualnego przywrócenia do niego.

Wykazy wskazują również podstawę prawną odmowy lub wykreślenia, która ma być wskazówką dla przeszukującego co do przyczyn działania organów.

Poza niewątpliwymi korzyściami i możliwościami, jakie daje nowe narzędzie MF w zakresie weryfikacji kontrahenta i zachowania należytej staranności – wyszukiwarka jest mało „przyjazna” dla użytkownika. Układ strony jest nieprzejrzysty (np. formularz nie jest wyświetlany w osobnym oknie przeglądarki), użytkownik musi wybrać, który z wykazów chce przeszukać (nie można zrobić tego jednocześnie), a narzędzie na każdym kroku operuje podstawami prawnymi, które nie zawsze są czytelne dla przedsiębiorców. Wprawdzie umieszczona na stronie legenda zawiera objaśnienia co do znaczenia poszczególnych przepisów, jednakże narzędzie nie jest intuicyjne i wydaje się, iż wymaga dopracowania.

Wykaz został nieformalnie nazwany „czarną listą”. W istocie, narzędzie ma być pomocne przy identyfikacji podmiotów, z którymi relacje biznesowe mogą rodzić potencjalne ryzyko, a weryfikacja kontrahenta na liście może być jedną z przesłanek dochowania należytej staranności. Jednakże w wykazie wyświetlą się również podmioty wykreślone z rejestru z innych przyczyn jak na przykład te, które – z uwagi na przyjęty model biznesowy – przez 6 kolejnych miesięcy nie dokonywały transakcji i składały deklaracje „zerowe”. To neutralne zdarzenie, dlatego zalecamy ostrożne posługiwanie się pojęciami o wydźwięku jednoznacznie negatywnym –  jak chociażby przytoczone powyżej określenie „czarna lista”.

Dodatkowo, pierwsze tygodnie działania narzędzia pokazują, iż w wykazach mogą znajdować się informacje wprowadzające podatników w błąd. Ten sam przedsiębiorca może figurować zarówno w bazie podmiotów, którym odmówiono rejestracji dla celów VAT, jak i w wykazie czynnych podatników. Nie ma przepisów, które uniemożliwiałyby wpis do rejestru VAT podmiotu, któremu uprzednio odmówiono rejestracji. Do wyników wyszukiwania należy zatem podchodzić w sposób rozważny.