Bony podarunkowe a VAT – czyli odkrywamy zawiłości

W poniższym artykule zostanie omówione zagadnienie bonów podarunkowych w świetle art. 8a i 8b ustawy o podatku od towarów i usług. Zostaną poruszone kwestie takie jak:

• Czym są bony w świetle ustawy o VAT?
• Jakie są rodzaje bonów?
• Kiedy rozliczać bony?
• Jak rozliczać bony?

Czym są bony w świetle ustawy o VAT i jak one działają?

Bony w świetle ustawy o VAT rozumie się jako instrumenty, z którymi wiąże się obowiązek ich przyjęcia jako wynagrodzenia lub ich części, natomiast w życiu codziennym można je spotkać pod postacią kart podarunkowych lub voucherów.

Są one powszechnie spotykanym elementem urodzinowych oraz świątecznych prezentów. Jedna osoba wybiera się do sklepu, płaci odpowiednią sumę, a następnie otrzymuje w zamian kartę podarunkową lub inny dokument pod postacią bonu.

Otrzymany bon może wykorzystać inna osoba zgodnie z jego przeznaczeniem. Z reguły na bonie jest zapisana kwota w formie elektronicznej lub pisemnej. Może się również zdarzyć, że zamiast kwoty będzie wypisana konkretna usługa, na jaką został on wystawiony oraz miejsce, gdzie można go wykorzystać.

Rodzaje bonów

Emitując bon trzeba sobie zdać sprawę jakiego rodzaju bon planuje się wyemitować.

W obrocie funkcjonują dwa rodzaje bonów:

• SPV – bony jednego przeznaczenia
• MPV – bony różnego przeznaczenia

Bon SPV

Co to jest bon SPV?

Bonami SPV w świetle ustawy o VAT są bony, w których przypadku znane jest:

• miejsce dostawy lub świadczenia usług oraz
• kwota należnego podatku już w momencie jego emisji[1].

Oba wyżej wymienione elementy muszą zaistnieć, aby można było mówić, że jest to bon SPV. Jeżeli natomiast nie zostały one skonkretyzowane, wówczas będziemy mieli do czynienia z bonem MPV. Na co dzień, bon SPV z reguły przybiera formę vouchera.

Przykład 1: Roksana zachwycona wykonaniem makijażu permanentnego u kosmetyczki, zdecydowała się nabyć bon na tę samą usługę dla swojej przyjaciółki Wioletty o wartości 500 zł w tym samym salonie. Wioletta następnie udała się do salonu kosmetycznego i wykorzystała bon sprawiając sobie makijaż.

Przykład 2: Kamil zakupił karnet na okres styczeń do parku rozrywki za 100 złotych. Karnet upoważnia go do wejścia na basen, siłownię oraz ściankę wspinaczkową w dowolnym terminie i konfiguracji. W dniu sprzedaży bonu było wiadome, że wszystkie usługi objęte karnetem są opodatkowane tą samą stawką VAT, a ponadto miejscem świadczenia będzie wyłącznie ten park.

Obowiązek podatkowy bonu SPV – co należy wiedzieć?

W przypadku bonu SPV, każdy jego transfer począwszy od jego emisji do transferu na rzecz klienta końcowego (konsumenta) podlega opodatkowaniu. Jednakże, żeby transfer podlegał opodatkowaniu, musi tego dokonać podmiot działający charakterze podatnika, a nie osoba fizyczna odsprzedająca bon. Implikacją jest fakt, że obowiązek podatkowy w przypadku bonu SPV nie jest skorelowany z momentem dostawy towarów lub świadczeniem usług będących przedmiotem bonu. Co więcej, jeżeli sprzedaży bonu SPV dokonuje podatnik działający w imieniu innego podatnika, wtedy uznaje się że dostawa towarów lub świadczenie jest dokonane przez podatnika w imieniu którego działa podatnik.

W znakomitej większości wypadków, obowiązek podatkowy będzie miał zwyczajnie miejsce w chwili emisji bonu przez np. usługodawcę oraz wręczenia go klientowi.

Istotną możliwością jest również zastosowanie zwolnień podatkowych z np. art. 113 ustawy o VAT (o tym w innym wpisie).

Co w sytuacji niezrealizowanego bonu SPV?

Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą emisji oraz transferu bonu, a więc jego niezrealizowanie nie ma wpływu na zmianę wysokości kwoty VAT.

Bon MPV

Co to jest bon MPV?

W ustawie o VAT występuje tylko szczegółowa definicja bonu jednego przeznaczenia. Definicja bonu MPV ma charakter negatywny – jest to bon inny niż bon jednego przeznaczenia. Nie mniej jednak, bon MPV na co dzień to nic innego jak spotykana w sklepach karta podarunkowa, dzięki której konsument może przyjść w wybranym przez siebie terminie do sklepu, firmy, a następnie wybrać dowolne produkty lub usługi.

W przypadku bonu MPV nie można określić:

• podatku należnego,
• miejsca jego realizacji.

Co istotne, wskazane przesłanki nie muszą wystąpić łącznie.

W komparycji do bonów SPV – transfer bonu nie podlega opodatkowaniu.

Przykład:

Oliwia zakupiła bon o wartości 500 złotych do sklepu odzieżowego dla swojego męża Grzegorza. Produkty w sklepie odzieżowym są opodatkowane różnymi stawkami VAT. Grzegorz miesiąc później udał się sklepu, wybrał interesujące go ubrania oraz perfumy, a następnie wymienił je za bon otrzymany przez Oliwię.

Obowiązek podatkowy bonu MPV – co należy wiedzieć?

Obowiązek podatkowy w zakresie podatku od towarów i usług – w przypadku bonu MPV – powstaje dopiero w momencie wydania towaru lub wykonania usługi w zamian za bon. Wynika to z faktu, że nie wiadomo na jaką kwotę będą opiewać wybrane towary lub usługi przez posiadacza bonu, a co za tym idzie – nieznana będzie kwota VAT w chwili emisji bonu.

Przykład:

Grzegorz będąc w sklepie odzieżowym wybrał białe spodnie chino, ażurową bluzkę w hawajskie zdobienia oraz ubranka dla noworodka za łączną kwotę 459 złotych. Grzegorz płacąc za ubrania, podał kasjerce swój bon, która elektronicznie pomniejszyła na nim znajdującą się kwotę o 459 złotych. Na karcie podarunkowej Grzegorza zostało 41 złotych. W konsekwencji sprzedawca rozliczając podatek VAT musi obliczyć go na podstawie wybranych przez Grzegorza artykułów oraz wziąć pod uwagę moment wymiany bonu na towar, ponieważ wtedy też powstało zdarzenie podatkowe.

Co w sytuacji niezrealizowanego w części bonu MPV?

Wykorzystanie bonu MPV tylko w części, rodzi pewne wątpliwości nawet wśród organów podatkowych. Jednakże bazując na orzecznictwie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego[2], należałoby przyjąć, że niezrealizowana część nie podlega opodatkowaniu VAT, a więc zatrzymana wartość niewykorzystanych bonów nie jest przedmiotem opodatkowania.

Jak rozliczać bony?

Znając dzień transferu bonu (SPV) lub jego wykorzystania (MPV), należy ująć dokonaną transakcję we właściwej deklaracji miesięcznej lub kwartalnej – w zależności od wybranego sposobu rozliczania oraz uiścić należny podatek.

Za podstawę opodatkowania w przypadku bonów SPV należy przyjąć całą wartość bonu i od tej kwoty wyliczyć podatek VAT. W przypadku bonu MPV zrealizowanego w części, należy przyjąć odpowiednią część jako podstawę opodatkowania.

Co jeszcze należy wiedzieć?

• W sytuacji, kiedy mamy do czynienia z różnymi stawkami VAT, lub kiedy niemożliwe jest określenie jednakowej stawki ze względu np. na wykorzystanie go za granicą, należy stosować przepisy właściwe dla bonu różnego przeznaczenia.
• Emisja bonu SPV, który może być tylko zrealizowany w Polsce przez podmiot niemający siedziby gospodarczej w Polsce, również podlega opodatkowaniu.
• Faktyczne przekazanie towarów lub świadczenie usług w zamian za bon jako wynagrodzenie lub jego część podlega opodatkowaniu podatkiem.
• Sprzedaż bonów należy wykazać w JPK_V7 ze stosownymi oznaczeniami w zależności od rodzaju bonu (B_SPV, B_SPV_DOSTAWA, B_MPV_PROWIZJA).

[1] Art. 2 pkt. 43 Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1570 z późn. zm.).

[2] Wyrok WSA w Warszawie z 14.10.2022 r., III SA/Wa 801/22