Skutki podatkowe w VAT wystawiania fałszywych faktur przez pracowników

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 30 stycznia 2024 r. (C-442/22, P sp. z o.o.) orzekł, że pracownik, który wykorzystał dane identyfikacyjne swojego pracodawcy do wystawiania fałszywych faktur w celu popełnienia oszustwa, sam może być zobowiązany do zapłaty VAT wykazanego na tych fakturach. Trybunał zaznaczył jednak, że w sytuacji, gdy pracodawca nie dochował należytej staranności wymaganej w celu kontrolowania działań swojego pracownika i uniknięcia uwikłania firmy w oszustwa podatkowe, to właśnie on będzie zobowiązany do zapłaty VAT z wystawionych przez pracownika fałszywych faktur.

Sprawa dotyczyła firmy, której pracownik – bez jej wiedzy – wystawiał w imieniu pracodawcy faktury nieodzwierciedlające rzeczywistej sprzedaży towarów. Polskie organy podatkowe uznały, że pracodawca nie pełnił właściwego nadzoru nad procesem wystawiania faktur przez swoich pracowników. Powyższe wynikało w szczególności z tego, że żaden dokument nie określał obowiązków pracowników, którzy w praktyce mogli wystawiać faktury poza informatycznym systemem księgowym bez zgody swoich przełożonych. Co więcej, pracodawca nie zapewnił też żadnych innych mechanizmów zapobiegających potencjalnym nadużyciom. W ocenie organów podatkowych pracodawca powinien był więc przewidzieć, że zasady funkcjonowania umożliwiają pracownikom wystawianie faktur w celach stanowiących oszustwo. W takiej sytuacji organy podatkowe uznały, że to firmie (pracodawcy) można przypisać noszące znamiona oszustwa działania jego pracownika.

Trybunał uznał, że spółka może odpowiadać za działania swoich pracowników, a tym samym może być zobowiązana do zapłaty sankcyjnego VAT z nierzetelnych faktur w sytuacji, gdy nie sprawowała należytej kontroli nad procesem fakturowania. 

Wyrok Trybunału stanowi o tym, jak istotne jest wprowadzenie w firmach regulacji w obszarze bezpieczeństwa podatkowego, w szczególności w zakresie zapewnienia dochowania należytej staranności w procesie sprzedaży i wystawiania faktur. Należy jednak przy tym pamiętać, że ocena należytej staranności w tym obszarze każdorazowo leży w gestii polskich organów i sądów administracyjnych.