Zwrot nadpłaconego VAT w przypadku zawyżonej stawki VAT na paragonie – polska sprawa przed TSUE

Rzeczniczka generalna TSUE opowiada się po stronie przedsiębiorców, wskazując na konieczność umożliwienia zwrotu nadpłaconego podatku VAT sprzedawcom, którzy zastosowali zawyżoną stawkę VAT przy sprzedaży konsumentom.

Rzeczniczka generalna TSUE, Juliane Kokott, wydała opinię, zgodnie z którą polscy przedsiębiorcy powinni mieć możliwość odzyskania nadpłaconego podatku VAT, który został uwzględniony w cenie towaru lub usługi sprzedanej konsumentowi. Chociaż opinia ta nie jest wiążąca dla TSUE, to ten wydając wyroki najczęściej opiera się na stanowisku rzecznika generalnego. W związku z tym istnieje duże prawdopodobieństwo pozytywnego rozstrzygnięcia i otwarcia drogi dla przedsiębiorców do odzyskiwania podatku VAT zapłaconego według wyższej stawki niż należna.

Czego dotyczy sprawa?

W analizowanej sprawie przedsiębiorca (spółka B) zwrócił się z wnioskiem o zwrot nadpłaty podatku VAT, wynikającej z korekty stawki VAT na sprzedaż usług związanych z rekreacją[1] ze stawki podstawowej VAT 23% na 8%.

Taka sytuacja jest często spotykana, gdyż z uwagi na brak jednolitego stanowiska organów i sądów administracyjnych, występują przypadki, kiedy organy podatkowe najpierw wymagają od przedsiębiorców zastosowania wyższej stawki VAT, a później okazuje się, że właściwa była niższa stawka.

W takich przypadkach, kiedy przedsiębiorcy starają się o zwrot nadpłaconego VAT, fiskus odmawia, stwierdzając, że to konsumenci ponieśli ciężar nadpłaconego podatku. Zatem, gdyby zwrócić nadpłacony VAT sprzedawcom, to spowodowałoby bezpodstawne wzbogacenie po ich stronie. W jednym z takich sporów NSA skierował pytanie prejudycjalne do TSUE[2].

Dlaczego TSUE powinien stanąć po stronie przedsiębiorców?

Zgodnie z opinią rzeczniczki generalnej, przedsiębiorcy powinni mieć możliwość odzyskania nadpłaconego VAT nawet w sytuacji sprzedaży do konsumentów, gdy nie istnieje możliwość korekty paragonów fiskalnych.

W pierwszej kolejności rzeczniczka generalna podkreśla, że korekta paragonów fiskalnych nie powinna być konieczna, ponieważ nie znajdzie zastosowanie art. 203 dyrektywy VAT. Przepis ten przewiduje, że wystawca faktury jest zobowiązany do zapłaty podatku wykazanego na tej fakturze. Wynika to z faktu, że w takiej sytuacji nie istnieje ryzyko utraty wpływów podatkowych w budżecie państwa, gdyż usługa była świadczona wyłącznie na rzecz konsumentów końcowych, niekorzystających z prawa do odliczenia naliczonego VAT.

Nie jest to bezpodstawne wzbogacenie dla przedsiębiorców

Jednocześnie, zdaniem rzeczniczki generalnej, nie można też mówić o tym, że zwrot nadpłaty spowoduje bezpodstawne wzbogacenie przedsiębiorców. Bowiem w relacji B2C określane są ceny stałe – w kwotach brutto (a nie netto + VAT). Zatem z uwagi na to, że cena brutto zawsze zawiera w sobie podatek VAT, zmiana stawki VAT nie wpłynie na zmianę ceny końcowej.

Jednocześnie rzeczniczka podkreśliła, że gdyby sprzedawca nieprawidłowo zastosował za niską stawkę podatku, to pomimo tego byłby zobowiązany do zapłaty podatku w prawidłowej wysokości. Podobnie więc powinno być w przypadku zastosowania za wysokiej stawki VAT.

Sam fakt, że konsumenci zapłacili cenę końcową, która została obliczona nieprawidłowo (ponieważ zawierała część odpowiadającą zbyt wysokiemu VAT, a tym samym zbyt niską kwotę zysku), nie powinien uniemożliwiać zwrotu nadpłaty podatku dla sprzedawcy.

Mogłoby to być bezpodstawne wzbogacenie dla Państwa

Dodatkowo rzeczniczka generalna podkreśliła, że nawet gdyby przyjąć, że dojdzie do bezpodstawnego wzbogacenia przedsiębiorcy, to nie można zaakceptować sytuacji, w której państwo członkowskie, które samo spowodowało błędne zastosowanie zawyżonej stawki podatku, mogło zatrzymać tą nadwyżkę podatku.

W analizowanym sporze przedsiębiorca argumentował bowiem, że zastosował stawkę podstawową (23%) do świadczonych usług, ponieważ organy podatkowe w swoich interpretacjach wskazały na opodatkowanie tego rodzaju usług taką właśnie stawką VAT. Dopiero gdy organy podatkowe zmieniły stanowisko i ustaliły, że usługi te powinny być opodatkowane stawką obniżoną (8%), przedsiębiorca zdecydował się skorygować stawkę VAT zastosowaną na tych transakcjach.

W konsekwencji, zdaniem rzeczniczki generalnej, odmowa zwrotu nienależnie zapłaconego VAT, który powstał tylko i wyłącznie dlatego, że samo państwo początkowo nalegało na błędną stawkę podatku, jest niesprawiedliwa. Wzbogacenie bowiem nieuchronnie następuje po stronie państwa lub podatnika. Z tych dwóch stron to jednak państwo polskie doprowadziło poprzez „wymóg” błędnej stawki podatkowej do pobrania zbyt wysokiego podatku, a tym samym do wzbogacenia.

Poprzednie orzecznictwo TSUE

Warto zauważyć, że TSUE już wcześniej pozytywnie orzekał w podobnych sprawach. W niedawnym wyroku w austriackiej sprawie P GmbH[3] TSUE podkreślił, że podatnik, który wykazał na fakturze kwotę VAT obliczoną na podstawie błędnej stawki, nie jest zobowiązany do zapłaty części błędnie zafakturowanego VAT. Powyższe w sytuacji, jeśli nie istnieje żadne ryzyko utraty wpływów podatkowych w związku z tym, że usługobiorcy są wyłącznie konsumentami końcowymi niekorzystającymi z prawa do odliczenia naliczonego VAT. Podobnie w  belgijskiej sprawie Osteopathie Van Hauwermeiren BV[4] TSUE przyznał możliwość odzyskania nienależnie zapłaconego podatku VAT w przypadku, kiedy na podstawie niezgodnych z Dyrektywą przepisów krajowej ustawy przedsiębiorca nie zastosował zwolnienia z VAT, do którego miał prawo.

W świetle powyższych wyroków można mieć nadzieję, ze TSUE przychyli się do opinii rzeczniczki generalnej, co otworzy drogę dla podatników starających się o zwrot nadpłaconego VAT.

Warto zatem monitorować, czy TSUE będzie kontynuował swoją pozytywną linię orzeczniczą w kwestii zwrotów nadpłaconego podatku VAT, co potencjalnie stworzy możliwość do odzyskiwania nadpłaconego podatku VAT przez przedsiębiorców, którzy zastosowali zawyżoną stawkę VAT przy sprzedaży na rzecz konsumentów.

***

Opinia rzecznika generalnego została wydana w polskiej sprawie rozpatrywanej przed TSUE – Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Bydgoszczy przeciwko B. sp. z o.o. (sygn. C‑606/22).

[1] W zakresie wstępu na teren klubu sportowego i swobodnego korzystania z infrastruktury.

[2] Postanowienie z 23 czerwca 2022 r., sygn. I FSK 1225/18.

[3] Sygn. C-378/21.

[4] Sygn. C-355/22.