Zakres działalności fundacji rodzinnej a jej opodatkowanie

Celem fundacji rodzinnej jest gromadzenie majątku i zarządzanie nim w interesie beneficjentów. W tym celu fundacja ma prawo prowadzić działalność gospodarczą, czyli zorganizowaną działalność zarobkową wykonywaną we własnym imieniu. Innymi słowy, nie tylko chroni majątek, np. przed utratą wartości, ale też może go pomnażać i aktywnie zarabiać. Jednakże katalog podejmowanych czynności jest zamknięty, co oznacza, że nie każda dowolna działalność będzie dozwolona.

Przede wszystkim fundacja rodzinna będzie mogła czerpać przychody z najmu lub dzierżawy albo innej umowy o podobnych charakterze. Jednocześnie może być wspólnikiem spółek kapitałowych i osobowych, krajowych i zagranicznych. Oznacza to, że zarówno te spółki, jak i swoich beneficjentów będzie mogła finansować pożyczkami, które z założenia powinny być odpłatne. Dopuszczalne jest także inwestowanie na rynkach finansowych w papiery wartościowe i inne instrumenty, a także prowadzenie gospodarstwa rolnego, w ramach którego, może zajmować się produkcją rolną.

Stosunkowo szeroki katalog dozwolonych czynności dla fundacji nie obejmuje jednak działalności spekulacyjnej. Ustawa przewiduje zakaz prowadzenia działań polegających na zbywaniu mienia nabytego wyłącznie w tym celu. Należy uznać, że jest to przede wszystkim przepis, który ma zapobiegać nadużyciom.

Nie uważam jednak, by fundacja nie mogła korzystać z nadarzających się okazji, czyli tanio kupować i drogo sprzedawać, przy czym istotny będzie kontekst takiego wydarzenia. Jeśli, przykładowo, do fundacji trafią nieodpłatne udziały w spółce, a ona sprzeda je po kilku dniach – takie zdarzenie może budzić wątpliwości. Jeżeli jednak fundacja rodzinna kupi dzieła sztuki w celach inwestycyjnych i nadarzy się okazja, by z zyskiem je sprzedać – taka sytuacja nie powinna budzić kontrowersji. Wręcz przeciwnie, bierność zarządu fundacji może być postrzegana jako wadliwe zarządzanie, działanie na jej szkodę, a co za tym idzie również szkodę beneficjentów.

Należy mieć na uwadze, że wyjście fundacji rodzinnej poza dozwolony zakres działalności oznacza opodatkowanie jej 25-procentową stawką CIT zamiast zwolnienia od opodatkowania. Stawka ta jest istotnie wyższa od podstawowych stawek podatku dochodowego, co jednoznacznie potwierdza jej sankcyjny charakter.

W pozostałym, dozwolonym, zakresie fundacja rodzinna będzie płacić podatek dochodowy dopiero w momencie dokonywania świadczenia na rzecz beneficjentów. Podstawą opodatkowania fundacji będzie w takim przypadku wartość rynkowa świadczenia, a stawka podatku wyniesie 15%. Jednak niezależnie od tego, fundacja będzie podatnikiem podatku od dochodów z budynków. Oznacza to, że w przypadku posiadania przez nią budynków o łącznej wartości przekraczającej 10 mln zł, może być zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego w zryczałtowanej formule wg stawki 0,035% od wartości tych budynków.

Fundacja rodzinna to interesujące narzędzie do zarządzania majątkiem prywatnym. Nie wydaje się przy tym, by miała być wehikułem podatkowym – te cechy fundacji należy uznać za wtórne. Pomocne, ale nie kluczowe.

Co więcej, pamiętajmy, że łączna stawka podatku dochodowego od świadczeń uzyskiwanych z fundacji może wynieść 30%, a sam podatek jest zryczałtowany. Oznacza to, że ani fundacji rodzinnej, ani beneficjentom nie przysługują koszty uzyskania przychodów. Należy o tym pamiętać, decydując się zarówno na wybór fundacji rodzinnej jako narzędzia do zarządzania majątkiem, jak i rozstrzygając, które składniki majątku warto do fundacji rodzinnej przenieść oraz jakie to będzie miało skutki prawne i podatkowe.

We wszystkich tych aspektach nasi doradcy pomogą Państwu w ocenie sytuacji i podjęciu decyzji.