Organy podatkowe nieskutecznie przedłużają zwroty VAT

Przedłużanie zwrotu VAT przez organy podatkowe ze względu na konieczność dokonania weryfikacji zasadności tego zwrotu jest powszechną praktyką. Nierzadko jednak do takiego przedłużenia dochodzi z naruszeniem przepisów. Sądy administracyjne coraz częściej stają po stronie podatników i stwierdzają, że organy podatkowe nie dopełniły warunków skutecznego przedłużenia terminu zwrotu VAT. Tego zagadnienia dotyczyła niedawna uchwała NSA z 21 września 2020, sygn. akt I FPS 1/20.

Kiedy organ podatkowy może przedłużyć zwrot VAT?

Zgodnie z przepisami ustawy o VAT, zwrot nadwyżki podatku naliczonego nad należnym powinien nastąpić, co do zasady, w terminie 60 dni od dnia złożenia deklaracji przez podatnika. Jednak organ podatkowy może wydłużyć termin zwrotu VAT do czasu zakończenia weryfikacji zasadności tego zwrotu w formie czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej lub postępowania podatkowego. W efekcie, na zwrot VAT przedsiębiorcy często czekają miesiącami, a nawet latami.

Aby skutecznie przedłużyć termin zwrotu VAT konieczne jest wydanie przez organ podatkowy postanowienia, w którym wskazana będzie między innymi przyczyna przedłużenia oraz przewidywany termin zakończenia weryfikacji rozliczeń (a zatem również zwrotu VAT). I to właśnie przy wydawaniu tych postanowień często dochodzi do błędów, które skutkują koniecznością dokonania bezzwłocznego zwrotu VAT (ze względu na brak podstawy prawnej do dalszego dysponowania przez organy podatkowe środkami podatnika).

Postanowienia doręczane elektronicznie – uchwała NSA

W ostatnim czasie wiele spraw w sądach administracyjnych dotyczyło prawidłowości doręczania postanowień o przedłużeniu zwrotu VAT za pośrednictwem środków elektronicznych. Organy podatkowe twierdziły, że przed upływem terminu na zwrot VAT wystarczy przesłać na adres elektroniczny adresata zawiadomienie o możliwości odbioru pisma. Z kolei podatnicy stali na stanowisku, że do skutecznego przedłużenia terminu zwrotu VAT może dojść jedynie wówczas, gdy korespondencja od fiskusa zostanie odebrana przed upływem poprzedniego terminu na zwrot VAT. Skoro przed upływem terminu na zwrot VAT nie zostało skutecznie doręczone postanowienie o przedłużeniu to organy nie mają prawa do dalszego dysponowania ich środkami.

Orzecznictwo sądów administracyjnych było niejednolite, dlatego NSA zdecydował się podjąć uchwałę przesądzającą tę kwestię.

NSA w niedawnej uchwale z 21 września 2020 r., sygn. akt I FPS 1/20, stanął po stronie podatników. Sąd stwierdził, że do skutecznego przedłużenia terminu zwrotu VAT, w przypadku doręczenia pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej, konieczne jest prawidłowe doręczenie podatnikowi postanowienia o przedłużeniu terminu zwrotu zanim upłynie termin na dokonanie tego zwrotu. Nie wystarczy zatem to, że organ w terminie prześle postanowienie za pośrednictwem ePUAP – musi dodatkowo zadbać, aby stało się to na tyle wcześniej, aby podatnik był zobowiązany odebrać to postanowienie przed upływem terminu na zwrot VAT.

Problemów ze skutecznym przedłużeniem zwrotu VAT jest więcej

Niedawna uchwała NSA to nie jedyne rozstrzygnięcie, które wskazuje na nieskuteczne przedłużenie zwrotu VAT przez organy podatkowe.

Podobnego zagadnienia dotyczył również wyrok NSA w składzie siedmiu sędziów z dnia 23 kwietnia 2018 r., sygn. akt I FSK 255/17 (nie ma mocy ogólnie wiążącej, jednak sądy administracyjne respektują go ze względu na autorytet składu orzekającego). W tym przypadku chodziło jednak o doręczanie postanowień za pośrednictwem poczty. Jak wskazał NSA – postanowienie o przedłużeniu terminu zwrotu podatku wywołuje skutki prawne tylko wtedy, gdy zostanie doręczone podatnikowi przed upływem tego terminu. Postanowienie nie może być zatem nadane w placówce pocztowej w ostatnim dniu upływu terminu zwrotu podatku – podatnik musi mieć czas na jego odebranie przed upływem przedłużonego terminu zwrotu.

Z kolei w wyroku NSA z 27 lutego 2020 r. sygn. akt I FSK 1901/17 stwierdzono, że brak wskazania przez organ podatkowy w postanowieniu konkretnej daty, do której ma nastąpić przedłużenie terminu zwrotu podatku, stanowi istotną wadę prawną, uzasadniającą konieczność wyeliminowania takiego postanowienia z obrotu prawnego. W efekcie, w takim przypadku również dochodzi do nieskutecznego przedłużenia zwrotu VAT.

Zdarza się również tak, że organy w ogóle nie wydają postanowień o przedłużeniu zwrotu VAT, jednak przez cały okres trwania postępowania sprawdzającego nie dokonują faktycznego zwrotu środków pieniężnych. W takich sytuacjach podatnicy mają problem, ponieważ de facto nie istnieje akt prawny, który podlegałby zaskarżeniu do sądu administracyjnego. Dlatego też, konieczne jest zawnioskowanie do organu podatkowego o wydanie takie postanowienia, a w przypadku odmowy, złożenie skargi na bezczynność wraz z wnioskiem do sądu administracyjnego o zobowiązanie organu do wydania takiego postanowienia (które później będzie mogło zostać zaskarżone).

Podatniku, sprawdź czy organ skutecznie przedłużył termin na zwrot VAT

Powyższe zestawienie orzecznictwa sądów administracyjnych pokazuje jak ważne jest, aby każdy z podatników, którego dotyczy ten problem dokładnie przeanalizował poprawność wydłużenia przez organy podatkowe zwrotu VAT.

Może bowiem okazać się, że nie doszło do skutecznego przedłużenia terminu na zwrot VAT, a organ bezpodstawnie dysponuje środkami pieniężnymi podatnika.

W takim przypadku konieczne jest podjęcie jak najszybszych działań, aby doprowadzić do pozytywnego rozstrzygnięcia sądu administracyjnego i otrzymania zwrotu VAT.