Odsetki maksymalne – limit niewynikający z przepisów podatkowych

Obecnie stopa referencyjna Narodowego Banku Polskiego utrzymywana jest na bardzo niskim poziomie 0,1. Ma to wpływ na maksymalną wysokość odsetek od pożyczek, które od 29 maja 2020 r. wynoszą 7,2%. Odsetki maksymalne nie mogą w stosunku rocznym przekroczyć dwukrotności wysokości odsetek ustawowych. Odsetki ustawowe stanowią natomiast sumę stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych. Ograniczenia dotyczące odsetek maksymalnych wynikają z Kodeksu cywilnego. Co istotne nie mają one zastosowanie do odsetek od obligacji. Powoduje to zróżnicowanie sytuacji podmiotów korzystających z różnych form finansowania. W interpretacjach organów podatkowych pojawił się pogląd, że zapłata odsetek w części przekraczającej odsetki maksymalne nie jest kosztem podatkowym, ponieważ pożyczkobiorca jest zobowiązany do zapłaty jedynie do wysokości odsetek maksymalnych. Zapłata odsetek w wysokości wyższej powinna być rozpatrywana jako niezgodna z obowiązującymi przepisami. Po stronie pożyczkodawcy otrzymane odsetki stanowią natomiast przychód podatkowy w pełnej kwocie. Jak rozliczyć w kosztach podatkowych zapłatę odsetek naliczanych przez kilka lat? Wiele podmiotów płaci odsetki od pożyczek, które były naliczane przez kilka lat. W momencie zawierania tych umów stopa referencyjna NBP była na wyższym poziomie, co miało wpływ na wysokość odsetek od pożyczki ustalonych w umowie. Uważam, że na moment zapłaty odsetek ich maksymalna wysokość nie powinna być ustalana wyłącznie w oparciu o stopę referencyjną, która obowiązuje w dniu zapłaty odsetek. Racjonalnym podejściem byłoby uwzględnienie stóp referencyjnych, które obowiązywały w okresach, kiedy odsetki były naliczane. W praktyce oznaczałoby to, że osoby odpowiedzialne za rozliczenia podatkowe powinny prowadzić ewidencję uwzględniającą zmiany wysokości odsetek maksymalnych w poszczególnych okresach. Kalkulowanie odsetek wyłączenie w oparciu o stopę procentową wynikająca z umowy pożyczki może być niewystarczające, w szczególności jeżeli umowa nie jest zmieniana za każdym razem gdy zmienia się wysokość odsetek maksymalnych. Osobnym tematem jest to, jak postąpić w przypadku częściowej spłaty pożyczki. Tutaj możliwości kwalifikacji dokonanej zapłaty jest kilka i wymagają one indywidualnej oceny zapisów umowy pożyczki. Co z umowami zawieranymi na gruncie prawa obcego? Umowy pożyczek zawierane na gruncie prawa obcego także podlegają przepisom o odsetkach maksymalnych. Wynika to wprost z art. 359 §  2³ Kodeksu cywilnego. Postanowienia umowne nie mogą wyłączyć ani ograniczyć tych przepisów. Istotnym jest, aby pamiętać o powyższych regulacjach przy przygotowywaniu rozliczeń podatku dochodowego uwzgledniających zapłatę odsetek. Warto dokonać przeglądu zawartych umów pożyczek i wyselekcjonować te, które przewidują oprocentowanie na poziomie przekraczającym 7,2%. W zależności od sytuacji można rozważyć m.in. renegocjowanie wysokości oprocentowania z pożyczkodawcą lub zapłatę odsetek wyłączenie do wysokości odsetek maksymalnych.