Polska fundacja rodzinna coraz bliżej

Autorzy: Bartosz Głowacki, Konrad Medoliński. Rządowy projekt dotyczący wprowadzenia fundacji rodzinnej do polskiego porządku prawnego został opublikowany na stronach RCL 22 marca 2021 r. Ustawa ma wejść w życie 1 stycznia 2022 r. i, jak przekonuje ustawodawca, ma być rozwiązaniem problemów związanych z planowaniem sukcesji. Celem ustawodawcy jest bowiem stworzenie formy organizacyjnej pozwalającej zapewnić ochronę majątku rodzinnego przed utratą, zarządzać nim, a sam majątek i dochody dzięki niemu osiągane przeznaczyć zgodnie z wolą fundatora. Fundatorzy i beneficjenci Fundacja rodzinna stanie się samodzielną osobą prawną, ale nie będzie mogła prowadzić działalności gospodarczej. Ustawa zakreśla zakres funkcjonowania fundacji rodzinnej do zarządzania posiadanym majątkiem i zapewnienia jego ochrony. Należy spodziewać się dyskusji, gdzie przebiega granica między zarządzaniem majątkiem a prowadzeniem działalności gospodarczej. Fundację będzie powoływał fundator. Może nim być wyłączenie osoba fizyczna, a majątek wnoszony do fundacji nie może być mniejszy niż 100.000 zł. Fundator lub fundatorzy mogą powołać fundację sporządzając jej akt założycielski. Fundacja może też zostać utworzona na podstawie oświadczenia fundatora w testamencie. Beneficjentami fundacji będą mogły być wyłącznie osoby fizyczne oraz OPP – wskazane przez fundatora w statucie fundacji. Fundator będzie również uprawniony do określenia jakie świadczenia, komu, kiedy oraz pod jakimi warunkami będą przysługiwały od fundacji. Funkcjonowanie fundacji rodzinnej Fundacja rodzinna będzie działać poprzez swoje organy – zarząd, radę protektorów oraz zgromadzenie beneficjentów. Zarząd – co najmniej jednoosobowy – będzie pełnił funkcję zbliżoną do zarządu w spółkach kapitałowych. Członkiem zarządu będzie mogła zostać jedynie osoba fizyczna. Zarząd ma być co do zasady powoływany przez fundatora – a w przypadku jego śmierci przez radę protektorów, która jest drugim istotnym organem w fundacji rodzinnej. Rada protektorów – jako opcjonalny organ nadzoru w fundacjach, w których będzie nie więcej niż 25 beneficjentów – ma sprawować nadzór nad działalnością fundacji rodzinnej i zgodnością jej działania z prawem i aktami wewnętrznie obowiązującymi w fundacji. Pomimo, iż powołanie rady protektorów będzie w większości przypadków fakultatywne, funkcjonowanie tego ciała może okazać się niezbędne w przypadku wieloletnich fundacji rodzinnych skupiających znaczny majątek, nawet jeśli fundacja nie będzie miała wielu beneficjentów. Końcowo – w funkcjonowanie fundacji ma być zaangażowane zgromadzenie beneficjentów. Jego rolą ma być uzupełnienie składu poszczególnych organów i zatwierdzanie sprawozdania finansowego oraz wybór audytora. Projekt ustawy przewiduje elastyczne formy komunikacji i podejmowania decyzji, również w szczególności odbywanie posiedzeń i głosowań w sposób elektroniczny, bez konieczności fizycznej obecności członków organów. Fundacja rodzinna a podatki Poza szeregiem rozwiązań prawnych projekt ustawy przewiduje również zmiany w prawie podatkowym. Szeroka nowelizacja ma spotkać podatek od spadków i darowizn. Planuje się żeby wszelkie świadczenia z fundacji rodzinnej wypłacanej na rzecz beneficjentów będących najbliższą rodziną fundatora (małżonka, zstępni, wstępni, pasierbowie, rodzeństwo, ojczym i macocha fundatora) były zwolnione z opodatkowania. Świadczenia wypłacane na rzecz innych beneficjentów mają być natomiast opodatkowane jednolitą stawką podatku od spadków i darowizn w wysokości 19%. Warto przy tym zauważyć, że podatek ma być pobierany niezależnie od miejsca zamieszkania czy też obywatelstwa beneficjenta. Płatnikiem podatku od spadków i darowizn z tytułu wypłaconych świadczeń beneficjentom ma być fundacja rodzinna. Stąd też ma być brak jest jakichkolwiek obowiązków informacyjnych względem urzędu skarbowego po stronie beneficjentów jak np. w przypadku zwolnienia z podatku od darowizny na osób najbliższych. Drobna zmiana ma nastąpić również w podatku dochodowym od osób fizycznych. Jeżeli osoba fizyczna nabędzie od fundacji rodzinnej udziały to kosztem uzyskania przychodów z tytułu sprzedaży tych udziałów ma być zapłacony podatek od spadków i darowizn. Ma to dotyczyć także papierów wartościowych czy jednostek w funduszach. Świadczenia otrzymywane przez beneficjentów od fundacji rodzinnej – jako że będą opodatkowane podatkiem od spadków i darowizn – mają pozostać poza zakresem opodatkowania PIT. Projekt ustawy o fundacji rodzinnej wprowadza również zmiany w podatku dochodowym od osób prawnych. Fundacja rodzinna (także w organizacji) ma być kolejną kategorią osób prawnych opodatkowanych CIT. Fundacja będzie opodatkowana na zasadach ogólnych, z obowiązkiem prowadzenia szczegółowej ewidencji rachunkowej zapewniającej możliwość ustalenia fundatora, od którego pochodzą środki przeznaczone na świadczenia przekazywane beneficjentowi a także fundatorowi. Majątek otrzymany przez fundację od fundatora nie będzie opodatkowany CIT, jeżeli zostanie przeznaczony na realizację celów tej fundacji oraz fundusz operatywny. Poza tym fundacja rodzinna będzie opodatkowana CIT od całości swoich dochodów – w szczególności nie będzie objęta zwolnieniem od CIT, jakie przysługuje organizacjom społecznie użytecznym. Nie będąc spółką – nie będzie również objęta systemem zwolnień partycypacyjnych przewidzianych w ustawie (dywidendy, odsetki, należności licencyjne). Podsumowując, fundacja rodzinna ma potencjał aby spełnić główne cele ustawodawcy czyli umożliwienia wielopokoleniowej sukcesji przedsiębiorstw rodzinnych i zachowanie głównych składników majątkowych w kraju. W naszej ocenie fundacja rodzinna w jej proponowanym kształcie nie będzie jednak podmiotem który umożliwia neutralne podatkowo pomnażanie majątku i odraczającym opodatkowanie do momentu wypłaty na rzecz beneficjentów. A taki właśnie model funkcjonowania fundacji prywatnych (rodzinnych) znany jest od szeregu lat w innych jurysdykcjach podatkowych. Pozostaje liczyć na to, że w ślad za fundacją rodzinną pojawi się (długo wyczekiwana) spółka holdingowa – czy po prostu odpowiednie zwolnienie podatkowe zysków kapitałowych dla spółek niespekulacyjnych.