Ubezpieczenia wewnątrzgrupowe jako sposób na zarządzanie ryzykami w grupach kapitałowych

Ubezpieczenia wewnątrzgrupowe są kolejnym zagadnieniem w obszarze transakcji finansowych, które analizuje raport „Transfer Pricing Guidance on Financial Transactions inclusive framework on BEPS: Actions 4, 8-10” (dalej: Wytyczne OECD) opublikowany w dniu 11 lutego 2020 r. Podmioty zajmujące się ubezpieczaniem ryzyk Elementem gospodarki rynkowej jest prowadzenie działalności gospodarczej przez przedsiębiorstwa w warunkach niepewności i ryzyk, czego przykładem mogą być ostatnie wydarzenia związane z wybuchem pandemii wirusa SARS-CoV-2. W związku z tym, w Wytycznych OECD znalazły się odpowiednie rekomendacje w zakresie cen transferowych dotyczące rozliczeń dot. ubezpieczeń wewnątrzgrupowych pomiędzy podmiotami powiązanymi. Transakcje dot. ubezpieczeń wewnątrzgrupowych są traktowane jako jeden ze sposobów zarządzania ryzykami w grupach międzynarodowych. Częstą praktyką gospodarczą występującą w dużych grupach kapitałowych jest powoływanie wyspecjalizowanego podmiotu (tzw. zależnych ubezpieczycieli wewnątrzgrupowych, z ang. captive insurance companies), którego podstawowa działalność polega na pokrywaniu polisami ubezpieczeniowymi ryzyk spółek funkcjonujących w ramach tych grup. Rola tych podmiotów może być zróżnicowana. Przykładowo tacy ubezpieczyciele wewnątrzgrupowi mogą zlecać na zewnątrz świadczenie niektórych funkcji ubezpieczeniowych na rzecz podmiotów niepowiązanych, a samodzielnie pełnić tylko rolę pośrednika. Szczególnym rodzajem rozliczeń w grupach może być wewnętrzna reasekuracja ubezpieczeniowa, która polega na odstąpieniu całości lub części ubezpieczonego ryzyka innemu podmiotowi niepowiązanemu (reasekuratorowi) w zamian za odpowiednie wynagrodzenie. Kluczowe przejęcie ryzyka Jednakże, aby mówić o podmiocie pełniącym rolę ubezpieczyciela wewnątrzgrupowego, musi dojść do przejęcia przez niego ryzyka ubezpieczeniowego od ubezpieczonego w ramach grupy kapitałowej. Powyższe oznacza transfer ryzyka, polegający na przeniesieniu odpowiedzialności oraz konsekwencji finansowych na ubezpieczyciela wewnętrznego. Przejęcie ryzyka ubezpieczeniowego może wystąpić, gdy ubezpieczyciel wewnątrzgrupowy ma realne szanse na zaspokojenie roszczeń w przypadku zmaterializowania się niniejszego ryzyka, tj. musi mieć dostęp do finansowania, aby móc ponieść koszty skutków ubezpieczonego ryzyka. Ponadto, ubezpieczyciel wewnętrzny powinien posiadać odpowiednie kwalifikacje, specjalistyczną wiedzę oraz zasoby, aby mógł pełnić funkcje kontrolne związane z przejętym ryzykiem. W praktyce może okazać się, że podmiot, który zleca wszystkie czynności związane z ubezpieczeniem bez wykonywania funkcji kontrolnych nad polisami ubezpieczeniowymi, nie przejmuje ryzyka ubezpieczeniowego. W związku z tym, wynagrodzenie z tytułu przejęcia ryzyka powinno należeć się podmiotowi, który faktycznie przejął ryzyko i je faktycznie pokryje w formie odszkodowania. W związku z tym powstaje pytanie, w jaki sposób ustalić wartość wynagrodzenia rynkowego, w przypadku gdy takie umowy ubezpieczeniowe pokrywają ryzyka występujące tylko w grupach kapitałowych? Rynkowe  wynagrodzenie ubezpieczycieli Podmiotom wewnątrzgrupowym zajmującym się ubezpieczeniami w związku z ich zaangażowaniem w partycypację ryzyk powinno należeć się wynagrodzenie odzwierciedlające wykonywane przez nie faktyczne funkcje, w tym kontrolne, ponoszone ryzyka oraz angażowane aktywa. W grupach kapitałowych podmioty dedykowane do pełnienia funkcji ubezpieczeniowych mogą przejmować ryzka w różnym zakresie, tj. pokrywać polisami całość lub część ryzyk, jak również podzlecać niektóre czynności ubezpieczeniowe. W związku z tym algorytm kalkulacji wynagrodzenia powinien być dostosowany do zaangażowania tych podmiotów w realizacje transakcji ubezpieczeniowych. W celu ograniczenia ryzyk podatkowych podatnicy uczestniczących w transakcjach ubezpieczeniowych powinni zadbać o przeprowadzenie analizy w zakresie kosztów związanych z przejęciem ryzyk przez ubezpieczycieli grupowych z perspektywy cen transferowych. W szczególności przedmiotem weryfikacji powinna być zasadność alokacji kosztów, którymi są obciążane poszczególne spółki z grupy z tytułu składek ubezpieczeniowych w celu weryfikacji czy w sposób rynkowy zostało skalkulowane wynagrodzenie podmiotów zajmujących się ubezpieczaniem ryzyk biorąc pod uwagę ich faktyczną rolę w grupie (funkcje kontrolne, zakres ponoszonych ryzyk).